ڕۆسا

نێوی یەکەم پاشای ئۆرارتۆیی یەکان بووە کە کە هێرشیان کردۆتە سەر مانایی یەکان لە ناوچەی بۆکان؛ جۆرێک خاکە کە بۆ هەوڕگەری بەکار دێ و کاسە و گۆزەی لێ درووست دەکەن، خاکی رۆسا تۆزێک ئاهەک و سیلیس و ئوکسیدی ئاسنی تێدا هەیە کە رەنگی جۆربەجۆری لێ دەردێ؛ نێوێکی کۆنی ئێرانییە و لە بەردەنووسەکەی بێستووندا هەیە؛ هەروەسا نێوی باژێڕێک و یەکێ لە کوردەدەسەڵاتدارەکانی خالدییە بووە کە لە بەردەنووسەکەی زێڕیندا نێودێر کراوە؛ دیسان لە بەردەنووسەکەی گوندی (بەستام)ی لای چایپاری بەشی قەرەزیائەدینی شاری (خۆی) نووسراوە کە: رۆسا لە دۆژ سالأنی 646 تا 680 ی بەر لە زایین فەرمانڕەوای هالیدیان بووە و هەمدیس لە بەردەنووسەکەی چیای (زاخان)ی لای سەراوئەردەوێڵ و بەردەنووسی چیای سەهەندیش نێودێر کراوە.

مەدهۆش

1. سەرگەشتە و سەرگەردان؛ 2. نازنێوی شاعیرێکی کورد لە کوردستانی باشوور.

زاپان

1. لکی چۆم و لقی رۆخانە؛ 2. بەردی ساف و لووس و ناسک کە منداڵ لە قەرخ چۆم کایەی پێدەکا.

زاکە

جریوەی بەچکەمەل، جریوەی زەڕنەقووتە.

یاسان

ئەی سوڵتان، یا سوڵتان.

گوڵڕەنگ

لە ڕەنگی گوڵ، وەکوو ڕەنگی گوڵ جوان.

دڵگیر

جێگای خۆش و به‌سه‌فا، دڵپه‌سه‌ن.

شنروێ

چیایەکی بەرزە کەوتۆتە لای خۆرهەڵاتی هەڵەبجە، لە سەر ترۆپکی ئەم چیایە دوو کانیی خۆشی هەیە کە نێویان (قەمان و وەزگێڵ)ە.

خەزاڵ

1. که‌ژاڵ، ئاسک، مامز، بزنی گوێخه‌نه‌یی و به‌ده‌ن ره‌ش و بۆر؛ 2. نێوی کیژی ناو به‌یتی (لاس و خه‌زاڵ)ه‌.

دڵبرین

کەسی دڵ بریندار، دڵی پڕ ژان، دڵشکاو