پەترۆسا

نێوی کوردیی گوندێک بووە لە باکووری کوردستان کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە.

زریان

1. بای باشوور؛ 2. بەفر و بای زەمەن لە کاتی زستاندا.

ئاوێسەر

1. شوێنی پڕئاو و بژوێن، کەژی پڕلەکانی؛ 2. ئاوێسەر، کەژێکی بەئاو و بژوێنە لە هەورامان لە لای باشووری شارۆچکەی تەوێڵێ. زۆر بەداخەوە، هەتا ئێستاش خەڵک نێوی گوندی (تەوێڵێ)یان، بە هەڵە گوتۆتەوە، لەکاتێکدا بێژرەی درووستی (تەوێڵێ) یە، نەک تەوێڵە! تەوێڵێ، واتای ناوچاوانی چیا و تەوێڵی کەژ و شوێنی هەڵاتوو دەدا، نەک (تەوێڵە) ی بە مانای گەوڕ!

باشیک

1. ماڵی پیرۆز؛ 2. جێگای خۆشەویستیی؛ 3. شوێنی پیرۆزی ئایینی ئیزەدییەکان؛ 4. شارۆچکەیێکی کۆنی کوردستانە، کە دوو عەشیرەتی (باشیک و بازان) ی تێدا دەژین، یان ئەو دوو هۆزە ئاوەدانیان کردۆتەوە، باشیک دەکەوێتە 25 کیلۆمیتری خۆرهەڵاتی شاری (مووسڵ) ەوە، کە کوردی ئیزیدی و گۆران و شەبەک و هەندێک ئاسووری تێدا دەژی. ئەو شارە مێژوویەکی کۆن و دوور و درێژی هەیە کە لە درێژەی دێریکی کوردستاندا هەر لەبەردەم هێرشی تاتار و مەغۆل و عوسمانییەکاندا بووە و زەرەری زۆری وێکەوتووە و چەندین جار لەبەر ئایینەکەیان قەڵاچۆ کراون؛ باشیک شوێنێکی ئایینی پیرۆزە بۆ ئیزەدییەکان و چەندین زیارەتگا و نەزرگای کۆنی تێدایە کە دەگەڕێنەوە بۆ سەردەمی بەر لە لەدایکبوونی حەزرەتی عیسای مەسێح؛ حکوومەتی بەعسی گۆڕبەگۆڕی فاشیست زۆر هەوڵی دا کە بیکا بە عەرەبنشین و نێوەکەی گۆڕیبوو بۆ (بعشیقه)، بەڵام باش بوو لە بەر هاتنی ئامریکا‌ بۆ ئێراق، بۆی نەکرا و ئەو ناوچەیە کەوتەوە ژێر دەسەڵاتی حکوومەتی کورد.

ڕەوکەوان

1. لەوەڕێنەری ئەسپ؛ 2. بەخێوکەری ئەسپ؛ 2. نێوی یەکێ لە قارەمانانی بەیتی (سەیدەوان).

پەیوەند

1. تێکەڵی و دۆستی؛ 2. موتوربەی دار و هیدیکە.

هەوێر

1. هاوێر، هەڵاواردن، جیاکردنەوە؛ 2. جیاکردنەوەی بەرخ و کارژیلە لە دایکیان بۆ ئەوەی کە ئیتر نەێمژن؛ 3. هەڵاواردنی بەرخ و کارژەلە لە یەکدی.

شالیار

1. شاریار، گەورەی شار، دەسەڵاتداری شار؛ 2. شایار، هاودەستی شا، ئاواڵ و دۆستی پاشا؛ 3. نێوی شاعیری گەورەی کوردی زەڕدەشتیی (پیر شالیار) ە، کە لە هەورامان ژیاوە لە کاتێکدا کە عەرەبەکان هێرشیان هێناوەتە سەر کوردستان.

وانان

وانەگوتنەوە، دەرس گوتنەوە.

شاپەریک

جۆرێک پەپوولە.