باوێن

بڕوانە باوەزێن.

ئامانۆس

نێوی چیایەک بووە لە ئاسیای بچووک لە لای ئەسکەندەروونی باکوور‌ی کوردستان کە دواتر ئەم نێوە بەسەر (سۆباری) یەکاندا کە تیرەیەکی کورد بوونه دابڕاوە.

شادان

خۆشحاڵ و بەکەیف.

سڵسڵە

بەنەموورووی سەرولا.

مانیان

1. بێهاوتا و نادر؛ 2. نێوی کۆنی میتانییەکانە کە پێیان دەگوترێ: مانایی (میتانی)؛ 3. مانیان نێوی گوندێکە لەلای فیرووزاوای شیراز لە ناوچەی کووهەک کە بە ڕەگەز کوردن؛ 4. تیرەیەک بوونە لە کورد کە ئێستا هیچ شوێنەوارێکیان لێ لەپاش بەجێ نەماوە، مەگەر ڕۆژێک دۆزراوەکانی وڵاتی ماد چۆنییەتی ژیانیان بێنێتە دەست؛ 5. وشەی (مانیان)، لە وشەی (مانی) وەرگیراوە، بەواتای بەسراوە بە مانی، لە تیرەی مانی؛

پرپرە

1. پووڵەکەی ماسی؛ 2. بریقە و ئۆییەی زینەتیی؛ 3. پەرەنگی گوارە؛ 4. پەڵپینە، گیایەکی شینی زۆر ناسک و جوانە لە باخ و بێستانان و کوێستانان دەڕوێ و وەکوو چڵی نۆک دەچێ بەڵام گەڵاکانی جیاوازە و بۆ زکێشە باشە.

ڕۆژکان

نێوی هۆزێکی کوردە لە کوردستان.

هەستی

1. ئێسک، پێشە؛ 2. سامان، بوون. (هەستی و نیستی)

دیجلە

دیجلە رۆبارێکی گەورەیە کە لە دە چۆم پێک دێ و لە کۆندا (دەچڵە) شیان پێگوتووە، واتە ده لق چۆم؛ بەڵام نێوی کۆنتر و زانستیانەتر (تیژڕۆ ) بووە کە نێوی کۆنی دیجلە بووە و لە گاتاکان و لە زاراوەی پالەوی کۆنیشدا هاتووە و دواتریش بووە بە (تیگر، یان تگریس)، کە عەرەب گوڕویەتی و لە (تیگر)ەوە کردوویەتی بە تیجر و پاشان دیجر و ئەوسا دیجله؛ دیجله هەزار کیلۆمیتر بەناو خاکی کوردستاندا رەوت و رۆی هەیە.

ژەنیار

سازژەن، سازبەن، نەواژەن.