تەکین

1. دوورکەوتنەوە و کشانەوە؛ 2. کێوێکە لە باکووری کوردستان.

خوشیلک

جۆرێک گیایه‌ که‌ بیشکێنیته‌وه‌ شیره‌ی سپێ ده‌ر ده‌کا.

پڵنگ

1. گیانلەبەرێکی دڕندەیە؛ 2. تێکەڵوپێکەڵ و ئاڵۆز.

جوودی

زنجیرەیەک چیایەکە لە پشت شاری سلۆپی لە باشووری کوردستانەوە بەرەو خوار داکشاوە و لە باکوورەوە بەرانبەری شاری زاخۆ دەبێتەوە لە کوردستانی باشوور؛ جوودی لە بنەمادا (گۆتی) تیرەی کۆنی کورد بووە کە عەرەب کردوویەتی بە جوودی و هەر ئەو کێوەیە کە پاپۆڕەکەی (نۆح) بە سەریەوە مەنەری گرتووە و وەستاوە و لە تەوراتدا نێوی هاتووە.

ئاراسپ

سەردارێکی گەورەی ماد بووە کە بە منداڵی لەگەڵ کوورش گەورە بووە. بڕوانە بۆ ئار.

نارێ

سەربەندی گۆرانییەکی کوردییە. بڕوانه بۆ نارین.

ئاخڵه

1. خه‌رمانه‌ی مانگ؛ 2. ژوورێکی کورته‌دیواری سه‌ردانه‌پۆشراوه‌ که‌ کای تێده‌که‌ن؛ 3. په‌پکه‌به‌ستن.

تەوار

1. مێچکەی هەڵۆ، هەڵۆی مێ؛ 2. منداڵی خڕوخۆڵ و هەراش.

وەرشەنگ

1. شۆخ و شەنگ، وەکوو هەتاو؛ 2. نازنێوی ژنە گۆرانیبێژی کوردی خەڵکی تاجیکستان (تاهرە خانمی ڕحیموف)ە، لەو کوردانەی که لە سەردەمی عوسمانیی‌ هەڵداژراونەتە ئەوێ.

مەروان

شاری مار، شارەمار، ماروان، مەریوان؛ مەروان نێوی کۆنی شاری مەریوانە، مەریوان لەرادە بەدەر ماری زۆرە، من بۆ خۆم دیومە و راستە. لەلای خوارووی شاری مەریوانەوە گوندێکی بچووک بەنێوی تازەدێ هەبوو کە لەبەر ماری زۆر سووتاندیان. بەهاران دەوروبەری زرێوار، دەڵێی شارەمارە، بن هەر کەڤرێ بەگەڕی و سەر هەر بەردێ هەڵدەیتەوە، کۆمەڵێک ماری تێدایە. خەڵکی بەساڵاچوو لە مەریوان دەڵێن: لەبەر ماری زۆر بووە کە ئەم شارە لەپێشدا به ماروان و پاشان مەروان و ئەوسا بە مەریوان نێودێر کراوە. لەلای خوارووی شاری مەریوانیشەوە لە سەر رێگای مەریوان بۆ سنە، پردێک هەبوو بەنێوی کەڵیکەوە کە دەپەڕییەوە بۆ گوندی ترخاناوا، بەسەر ئەو پردەدا، وەکوو مێروولە مار دەهاتن و دەچوون. یەک دوو گوندیش لە نزیک زرێبار بوون کە لە سرمیچی ماڵەکانیەکەوە، وەکوو گوو مشک ماری لێ بەر دەبووەوە، ئەو گوندانەشیان چۆڵ کرد و سووتاندیانن.