داهێنەر

تازەداهێن، وەدیهێن، کەسێ که شتێکی نوێ دەخولقێنێ.

ئەرژەنگ

ئەردەنگ، ئەرجەنگ، نێوی کۆپەڕەکەی مانیی پەیامبەری کوردە کە هەموو جۆرە نەخش و نیگارێکی تێدا هەبووە و بەو بۆنەوە بانگەشەی پەیامبەریی کردووە، هەرشتێکیش کە خاوەنی نەخش و نیگاری جووان بووبێ بەم کۆپەڕەیان وێنواندووە؛ دەڵێن مانیی لەم کۆپەڕەدا بۆ نیشاندانی بیروباوەڕی خۆی لەمەڕ رەوتی خولقاندن و گەردوون، وێنە و نیگارگەلێکی کێشاوە کە تێگەییشتنی ئەو بۆ لایەنگرەکانی هاسان بێ. ئەرژەنگ لە (شانامەی فردۆسی)دا نێوی دێوێک لە سەردارانی دێوی سپی و نێوی پاڵەوانێکی توورانیی بووە.

ئاڤێستا

ئاڤێستا له‌ دوو وشه‌ی (ئاڤێست) و (تاک) پێکهاتووه‌. ئاڤێس واته‌: 1. بنه‌ما و بنه‌ڕه‌ت. 2. به‌خشین و پاداش؛ (تاک)یش واته‌: تاک و بێهاوتا. ئاڤیستاک، ئاپاستاک، ئاوێستا، نێوی کۆپه‌ڕی پیرۆزی زه‌ڕده‌شتی په‌یامبه‌ره‌، که‌ داگری پێنج به‌شه‌: 1. یه‌سنا؛ 2. وه‌یسپرد؛ 3. وه‌ندیداد؛ 4. یه‌شته‌کان؛ 5. ورده‌ئاوێستا. یه‌سنا، کۆمه‌ڵێک ئه‌رکی ئایینییه‌، که‌ به‌شێکی داگری (گات)ه‌کانه‌ واته‌: سرووده‌ ئایینییه‌کانی زه‌ڕده‌شت؛ ویسپرد له‌باره‌ی داب و کردار و عیباده‌ته‌وه‌ نووسراوه‌؛ وه‌ندیداد، له‌باره‌ی سه‌رهه‌دانی جیهانه‌وه‌ دانراوه‌؛ سروودی گاتاکان، زه‌ڕده‌شت بۆ خۆی نووسیویانی و به‌شه‌کانی دیکه‌ش نووسه‌رانی ئاوێستایی دایانناون. وه‌کوو: یه‌شته‌کان که‌ باسی سروشت ده‌که‌ن، بۆ نموونه‌: هه‌تاو، مانگ، ئاگر، ئاو و هێزه‌ نه‌ناسراوه‌کانی سروشت.

باگار

سەر سینگی تەپۆڵکە و چیا کە با بیگرێتەوە.

فێنک

هنک، هونک، پێچەوانەی گەرم، بای فێنک.

ژەمکۆ

نان و پێخۆری شوان یا رێبوار.

قەشەنگ

قەشەنگێ، جوان و زەریف.

بەسێ

لە وشەی بەستە (بەسیە)وە هاتووە. ئەم نێوە لە ناوچەی مەنگوڕان زۆرە. سەربەندی گۆرانییەکی کوردییە. هەی بەسێ عەمرم بەسێ.

نەردین

نادر، دەگمەن، دەسنەکەوتوو.

خەروا

1. جۆرێک کولێره‌یه‌ که‌ له‌ ژێر ژیله‌مۆ ده‌برژێ؛ 2. نانه‌قه‌یسی و نانه‌هه‌نجیر.