حەیران

1. ئاشق، ئه‌ویندار؛ 2. مه‌قامێکی کوردییه‌ که‌ زۆر کۆنه‌ و ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌رده‌می زه‌ڕده‌شتییه‌کان.

ئاژوان

گوندێکە لە ناوچەی چلچەمە لە هەرێمی سنە لە رۆژهەڵاتی کوردستان .

کۆڕەنگ

هەموو رەنگێک پێکەوە، کۆی هەموو رەنگێک. ئەم نێوە، نێوێکی تازەیە کە دایکان و باوکان بە زەوقی خۆیان درووستیان کردووە و لە دوو وشەی (کۆ) بە واتای: هەموو شتێک پێکەوە و (رەنگ) بە واتای نما و چۆنییەتی دیمەنێک، کە پێکەوە دەبێتە: (هەموو رەنگێک پێکەوە) ساز کراوە.

ژیلان

کۆی ژیلە، بزووتن و جمین. بڕوانە ژیلە.

هەمینیا

نێوی شارۆچکەیەک بووە لە ناوچەی کوردنشینی نەعمانییە لە باشووری کوردستان، کە بە دەستی حکوومەتی بەعس کرا بە عەرەبنشین. ئەمەش نێوی هەندێ لەو گوندانەی کە لەو ناوچەیە و ناوچەکانی دیکەی فەیلینشینی باشووری کوردستان‌ هەموویان لە کورد چۆڵ کران: دەفاس، جاسب، کۆرسەنگ، کەشاری، هۆرە، قەرەتەپە، بەگشیە، دێرمان، چلاوە، سۆدنە، کۆکس، مەرتاج، شالەک، کەسارە، کەشیرۆ، سیلان، کەوام، شەتیوەر، ناریجە، ئاگرۆزە، شەلاهان، مەزەک و زۆری دیکە.

بەهار

وەهار، وەرزی پاش زستان، سێ مانگی یەکەم وەرزی ساڵ، لە ئاخری زستانەوە تا هاوین.

وەرسا

پێشسان، قەرەوڵی بەر لەشکر.

سادا

نێوی هۆزێکی کورده لە باکووری کوردستان.

نەونەمام

داری نەمام، نەمامی تازەگەییشتوو. بڕوانە بۆ نەوزەڕ.

دەسامۆ

جۆرێک شه‌مامه‌ی خاڵخاڵ و بچووکه‌.