بۆتان

رۆبار و ناوچەیەکی بەرینە لە باکووری کوردستان.

مامیسا

1. مامیشا؛ نێوێکی کۆنی سریانییە؛ 2. گیایەکی باڵابەرزە لە وێنەی خەشخاش کە گوڵی زەرد دەکا و گوڵەکەشی تۆمێکی وردی ڕەش دەکا و بۆ ناوزگ باشە چونکە ڕەوانی دەکا؛ 3. نێوی گوندێکە لە ناوچەی بادینان لە کوردستانی باشوور.

ئاوەسوو

1. بەردێک کە ئاوی زۆری بەسەرداهاتبێ و سووابێ؛ 2. چەرمێک کە لەناو ئاوی دادەنێن، بۆ نەرمبوونەوە؛ 3. ئاوەسوو، بە ئینسانێک دەگوترێ کە گوێ بە هەڵەی خۆی نەدا و هەر دووپاتی بکاتەوە. وەکوو: (ئەوەندە بێشەرمە دەڵێی: چەرمی ئاوەسووە!)

دیاکۆ

نێوی یەکەمین پاشای (ماد) و دامەزرێنەری ئەو زنجیرە پاشایەتییەیە. ئەو پاشایەی کە گەزەنفۆنی یۆنانی نێوی هێناوە.

جەژنە

جه‌ژن، رۆشان، رۆژی شادی و خۆشیی.

ژیلەوار

گوندێکی کوردنشینە لە ناوچەی هایمان لە لای ئانکارا کە کوردی هەڵداژراوی سەردەمی عوسمانین.

دڵپەسن

به‌بڕۆ، دڵگر، خۆشه‌ویست.

دینەوەر

ناوچەیەکە لە لای باکووری رۆژاوای کرماشان. لە کۆندا نێوی دینەوەر، ماهکووفە بووە. بڕوانە مهاباد لە بەشی کچان.

گوڵناس

کەسێک کە لە گوڵ دەزانێ و گوڵ دەناسێ.

ڕامە

رامکە، ماڕکه، راوکە‌، ئەو هێلکەیەی دەبن مریشکی دەنێن بۆ ئەوەی هێلکەکەی لە شوێنێکی دیکە نەکا و دەڵەی نەکا.