داسنێ

گوندێکە لە ناوچەی سیدەکان لە باشووری کوردستان.

وەران

1. وەرها، بەران، نێرەپەز؛ 2. ئامان، هاتن؛ 3. پێچان، لێکهاڵان؛ 4. داڕژان لە سەرەوە بۆ خوارەوە، وەرەقەکردنی خاک و بەردی ئەشکەوت و دیوار و شتی وا؛ 5. داوەرین، بەربوونەوەی گەڵا لە دار؛ 6. داکەوتنی پووشوپەڵاش لەسەر بانان.

کاکۆ

کەکۆ، 1. وشەی دواندنی براگەورە، کاکە؛ 2. وشەی رێز بۆ پیاوان لە زاراوەی کرمانجیدا؛ 3. برای دایک، خاڵۆ؛ 4. تیرەیەکی کوردن لە نێوان سنە و کولیاییدا دەژین. وا وێنا دەکرێ کە ئەم تیرەیە پاشماوەی تیرەی (کاسۆیی) یەکان بن، واتا کاسۆی ئاکاد؛ 5. نێوی پاڵەوانێکی دۆستی کاوەی ئاسنگەر بووە.

هەورامان

هۆرامان، هەرێمێکی شاخاویی و بەرینە کە سنووری دەسکردی ئێران و ئێراق کردوویە بە دوو بەشەوە و بەشی هەر زۆری کەوتۆتە ناو کوردستانی بندەستی ئێران؛ هەورامان کەوتۆتە نێوان شارەکانی: کرماشان و سنە و هەڵەبجه و سەی سادق و مەریوان؛ هەورامان داگری چەند شار و شارۆچکەی بچووک و چەندین گوند و ئاوایی گەورە و بچووک؛ هەورامان لە دوو وشە پێک هاتووە و چەندین مانای هەیە: 1. لە دوو وشەی: (ئۆرا) و (مان) پێکهاتووە، کە ئۆرا واتە ئەهوورا و مان واتە بنەماڵە و هەورامان، واتای: (بنەماڵەی ئەهووراییەکان) دەدا؛ 2. له دوو وشەی (هۆر) و (ئامان) پێکهاتووە کە هۆر واتە: هەتاو و ئامان واتە جێگای هەڵاتن و هەورامان مانای جێگای (هەڵاتنی خۆر) دەدا؛ 3. هەورامان واتە: جێگای بەرز و سەرکێش؛ 4. واتایەکی دیکەی هۆرامان یان ئۆرامەنان ئەوەیە کە هەوایەکی کۆنی کوردی بووە لە سەردەمی زەڕدەشتییەکاندا کە بۆ ستایش یان عیبادەتی کاتی خۆرهەڵات گوتراوە و لە کارنامەی ئەردەشیری بابەکاندا بە لەحنی ئەورامەن نێوی براوە و بە کورتی، هەر دەبێتە ئەو هۆرەیەی کە ئەمڕۆ بۆ ئێمە ماوەتەوە و بە دیالێکتی کەلهوڕیی گۆرانەکان بۆ ستایشی ئەهوورا مەزدا، چڕیویانە و دەیچڕن. بڕوانە ماندان لە بەشی کچان.

گزینگ

1. تیشکی ڕۆژ کە بەیانیان دەدا لە شوێنێکی بەرز؛ 2. ڕەشێنە یان بیلبیلەی چاو. بەداخەوە هەندێ نووسەر ئەم وشەیە بە هەڵە بەکار دەبەن و دەنوووسن: گزینگ، لە کاتێکدا گزنگ درووستە.

ڕێژە

لێرەدا بە واتای سان و خۆنیشاندانی سپا و لەشکر دێ.

کانیان

1. کۆی کانی، کۆی سەرچاوە؛ 2. گوندێکی کوردنشینە لە ناوچەی خۆی (شاپوور) لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان کە بە داخەوە لە سەر ئازەرباییجان دێتە ئەژمار.

ئامانج

ئامانج

چەردە

ره‌شتاڵه‌ و ئه‌سمه‌ر.

هەرشەم

گوندێکە لە ناوچەی بالیسان لە باشووری کوردستان.