درسیم

دێرسیم، ناوچەیەکی بەرینە لە باکووری کوردستان، کە داگری چەند باژێر و چەندین گوندە، لەم ناوچەیەدا کوردی زاراوەزازا و کرمانج پێکەوە دەژین کە زازاکانیان سەر بە ئایینزای عەلەوین؛ شۆڕشی دەرسیم کە بە سەرۆکایەتی شێخ رەزای دەرسیم لە چیای ئاگری هەڵگیرسا، لەم ناوچەیەوە دەستی پێکرد؛ وشەی دێرسیم، دوور نییە لە دوو وشەی (دێر: پەرستگا و سیم: زێڕین و پیرۆز) پێک هاتبێ بەواتای پەرستگای زێڕین، یان جێگای پیری زەڕدەشتییەکان.

سەنتە

نهێنی، بێدەنگبوون.

ئاراز

1. ئارائاس، ئاراس، فرمیسکی شادی؛ 2. یە‏کێ له ‏فەرماندە‏رەکانی مادی چکۆڵه؛ 3. یە‏کێ لە ‏پاڵە‏وانە‏کانی کوردی زەعفە‏رانلوو؛ چۆمی ئاراز، یان ئاراس، لە ناوچەی بینگۆڵ لە کوردستانی باکوورەوە سەرچاوە دەگرێ و 435 کیلۆمیتر بە ناو خاکی کوردستاندا دەڕوا و بە سنووری ناوەندی ئێران و ئازەرباییجاندا تێدەپەڕێ و دەڕژێتە زەریای قەزوێنەوە. درێژایی ئاراز دەگاتە 920 کیلۆمیتر. بڕوانە وشەی ئار. بۆ وەبیرهێنانەوە، زۆربەی زۆری ئاوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە لە رێگای یەکاوی عارەبان (شط العرب)ەوە دەڕژێنە کەنداوی فارس/عەرەب، لە کوردستانی باکوور، لە شاری بینگۆڵ (بنگۆل)ەوە سەرچاوە دەگرێ.

سەمەنگوڵ

گوڵی سەمەن، وەکوو گوڵی یاسەمین.

ئاسیده‌

ئاسیدا، هه‌ڵوای به‌دۆشاو، هه‌ڵوایه‌که‌ له‌ ئارد و رۆن و دۆشاو درووست ده‌کرێ.

هەراش

1. هەڵچوون و لەگەشە؛ 2. گیا، یان منداڵی ساق و لەگەشە؛ 3. ئەو گەڵا و چڵووکەی کە بەسەر دارەڕای دادەدەن، ئاڵاش؛ 4. ڕێزاڵ، لەبەریەک هەڵوەشاو.

کۆماس

نێوی هۆزێکی کوردە لە نێوان سنە و مەریوان و سەقز، کە پێیان دەگوترێ هۆزی کۆماسی.

ژیلەوەر

ژینەوەر، زیندەوەر، گیاندار.

ڕاژین

راژێنەر، رانندە، لێخوڕ، کەسێ کە کاری لێخوڕینە.

زێوەر

1. جووانیی، رازاندنەوە؛ 2. خاوەن پلەوپایە؛ 3. نێوی شاعیرێکی کورد بووە لە باشووری کوردستان.