پەرەم

تاقم، دەستە، پۆل.

پەچە

1. پێچە، پەچە، دەسماڵ یان تەنراوێکی رەشە کە ژنان لە کوردەواریدا بەتایبەت لە لادێ بۆ شەرمە یان شەرمکردن لە پیاو دەم و لووتی پێ دادەپۆشن. شەرمە کولتووری عەرەبە کە بە هۆی ئایینی ئیسلامەوە هاتۆتە ناو کۆمەڵگای کوردەواری. کـــــۆڵان بــەکـــــۆڵان جــــادە بـه ‌جــــــادە نەشمیلەی چاوجووان (پەچە)کەت لادە (عەلی مەردان) 2. پەچە، مۆڵگە، هەوێز، بێرە، رانەبێرە، بەو شوێنە دەگوترێ کە پەز و بزن (وردەماڵات)ی لێ دەخەوێنن بۆ شیردۆشین و وچاندەرکردنی شووان لە کاتی نیوەڕۆدا و کچان و ژنان دێن بۆ دۆشینیان. وەکوو: لەناو ران هاتەو شیر بە شانەوە لچی ها بە تۆز (پەچە)ی رانەوە (گەلێریی ناوچەی سنە)

شێرزا

1. ، ئازا و نەترس؛ 2. ئاماژە بە رۆڵەی هەڵکەوتوو.

مژۆڵ

برژۆڵ، برژانگ.

تێلی

1. لووس و ساف؛ 2. سیم و زەڕ‌.

پرووسکە

پرۆسک، پریشکی ئاگر، پزووسکەی ئاور.

ڕێواس

نێرکی باسکڵاو، گیایەکی باڵابڵندی ترشی خورێنییە.

دەسامۆ

جۆرێک شه‌مامه‌ی خاڵخاڵ و بچووکه‌.

مینا

1. شیشە، بلۆر؛ 2. ئاماژە بە گەردنی بەرز و جووان، (گەردن مینای تەڕ)؛ 3. ڕوو، ڕوومەت، (وازی لێ بێنە، مینای خۆت مەشکێنە)، واتە: حورمەتی خۆت مەشکێنە؛ 4. لە زاراوەی کرمانجیدا مینا واتە: وەکوو، وەک، وێنە، نموونە، (مینا گولا سۆسن: وەکوو گوڵی سوێسن)؛ 5. مینا نێوی دایکی پاپەکی باوکی ئەردەشێری پاپەکان بووە. لە پێوەندیی لەگەڵ مینادا دەبێ بگوترێ: (هۆزی بازرنگی (بەرزنجی‌) کە لە دواییدا بووە بە (بازرگان)، یەکێکن لە هۆزە گەورە و دێرینەکانی کورد. لە کۆپەڕی (المسالک و الممالک)دا، کە ساڵی 846 ی زایین نووسراوە، هاتووە: لە ناوچەی شووانکارەدا چووار هۆزی گەورەی کورد ژیاوە، بە نێوەکانی: هۆزی بازرگان، هۆزی ئەردامی کوڕی جووانا، هۆزی گۆریا، هۆزی سوواران. هۆزی بازرنگی زۆر کۆنن و دەگەڕێنەوە بۆ پێش لە دایکبوونی حەزرەتی مەسێح. لە سەرەتای سێهەمی زاییندا، ساسان نێوێک، کە زۆر ڕۆشنبیر و زانا بووە و گەورەی ئایینی زەڕدەشتی بووە لە پەرستنگای (ئاناهیتا)، کچێکی لە هۆزی بازرنگی (بەرزنجی‌) کورد خواستووە، ئەم کچە نێوی (مینابەهەشت) بووە، یەکەم منداڵی مینابەهەشت و ساسان کوڕ دەبێت و نێوی دەنێن پاپەک. کاتێ پاپەک گەورە دەبێت و خێزان پێکەوە دەنێت، ئەویش یەکەم منداڵی کوڕ دەبێ و نێوی دەنێ ئا‌ردەشێر، لەم بنەماڵەیەوە ئیمپەراتۆری ساسانیی درووست بووە، کە ئایینی زەڕدەشتیی ئایینی ڕەسمی دەوڵەت بووە و ئاڤێستا لەسەردەمی ئەماندا، لەسەر 21 پێستی گا، بە ئاوی زێڕ نووسراوەتەوە. لێرەدا بۆمان دەردەکەوێ کە (مینابەهەشت) دایەگەورەی ساسانییەکانە.

هاوبیر

هاوهزر، هاوڕا، لە بیروڕادا وەکوو یەک.