سابینا

نێوی یەکێ لە میرنشینەکانی خوارووی زەریاچکەی ورمێ بووە لە سەردەمی مادەکاندا.

وەرتێ

1. شوێنی پڕگوڵ و گیا؛ 2. ناوەڕاست؛ 3. شوێنی ئاسی و سەختی وەک کوێسان و چیای رژد؛ 4. گوندێکە کەوتۆتە بناری چیای کارۆخ، کە ئەگەر لە گوندی (بۆتێ) وە بۆی بڕۆی، دەبێ بەشێ لە چیای کارۆخ ببڕی تا بیگەیتێ، واتە کەوتۆتە پشت گوندی بۆتێ.

ڕۆسەم

قارەمانی چیرۆکەئێرانییەکانە و بە پێی شانامەی فردۆسی و بەرهەمەکانی سەعدی شاعیرانی فارس، رۆسەم کورد بووە و زانایانی کورد لەم مەسەلەیە کۆڵیونەتەوە و ئەم بانگاشەیە بە راست دەزانن. کاک دەوڵەتشاهیش زیاتر لە 500 وشەی کوردیی لەناو ئەم داستانەدا دەرهێناوە و سەلماندوویەتی کە رۆسەم کورد بووە.

حاسێ

نێوێکی ژنانه‌یه‌، له‌وانه‌یه‌ له‌ نێوی حه‌سیبه‌ وه‌رگیرابێ.

ئاشێڤ

بنکۆڵکردنی سەوزەوات بۆ بەهێزبوونی.

بەرژەنە

بەرەمەشکە، رۆنەکەرەی یەکجار مەشکەژەندن.

زینوێ

1. زینوو، زیندوو؛ 2. ملەی کێو؛ 3. بستوو، بنگووس؛ 4. گوندێکە لەسەر سنووری رۆژهەڵاتی کوردستان کە سەر بە ناوچەی (خانێ) یە.

دیرەک

1. دیرەگ، دیلەک، کۆڵەکە، ستوون، ئەستوندەک؛ 2. تکا، پاڕانەوە.

مانای

1. لەناونەچوو، هەمیشەماو؛ 2. بە هەورامی مان: واتە: بنەماڵە، یانە و شوێنەمێنگە، وەکوو هەورامان: واتە بنەماڵە یان خانەدانی ئەهووراییەکان؛ 3. کۆی مان دەبێ بە مانان کە واتاکەی دەبێتە: وێکچوو، لە شێوەی‌، وەکوو: ئێمە مانان؛ 4. لە گاتاکانی زەڕدەشتدا کە بە زاراوەکانی کەڵوڕیی و هەورامی و نیوەزاراوەکانی جافی و سنەیی نووسراون، مانا یان مانای، واتای پەروەردگار و یەزدان دەدا؛ 5. مانای نێوی هەوارگەیەکە لە هەورامان.

ڤارکۆ

نێوی کێوێکە لە ناوچەی دەرسیم، لە کوردستانی تورکیە.