ڕەوشەن

1. رۆشن، رووناک؛ 2. دیار، لەبەرچاو .

واران

1. وەشت، باران؛ 2. گوندێکە لە سەر ڕێگای سەردەشت بۆ خانێ، لە کوردستانی ڕۆژهەڵات. بە زاراوەی کەڵوڕی واتە: باران، هەڵمێ کە لە ئاسمانەوە بە تنۆک دێتە خوارێ: سەرەفکـــەندەبــەر چوون شـــەرمەزاران چەمەی چەمهۆرکەر چوون سـەیل واران (مەولەوی) بە زاراوەی کرمانجیش واران واتە: هەواران، وەکوو: ماڵان بارکر چــــــوونە واران لێ سەبی مامە لێ، بەردیواران لێ (گەلێری) واران کۆی وشەی (وار)ە که دوو مانا دەدا، یەکە: هەوار و کەپر و کەوێڵی کوێستان و زۆزان، دووهەم: وار واتە: ئەو تەڵەکەیەی کە لە کاتی قوماردا وەردەگیرێ.

نێرگز

ناوی گوڵێکە کە لە وەرزی بەهاردا لە زۆربەی ناوچەکانی کوردستان دەڕوێت

ئاوێسەر

1. شوێنی پڕئاو و بژوێن، کەژی پڕلەکانی؛ 2. ئاوێسەر، کەژێکی بەئاو و بژوێنە لە هەورامان لە لای باشووری شارۆچکەی تەوێڵێ. زۆر بەداخەوە، هەتا ئێستاش خەڵک نێوی گوندی (تەوێڵێ)یان، بە هەڵە گوتۆتەوە، لەکاتێکدا بێژرەی درووستی (تەوێڵێ) یە، نەک تەوێڵە! تەوێڵێ، واتای ناوچاوانی چیا و تەوێڵی کەژ و شوێنی هەڵاتوو دەدا، نەک (تەوێڵە) ی بە مانای گەوڕ!

پێشڕۆ

1. سەرجەلە، سەرگەلە، رەمکێش؛ 2. ئەو کەسەی لەپێشەوە دەڕوا، پێشەنگاو؛ 3. ئەو کەسەی بۆ کارێک پێش دەکەوێ، پێشڕەۆ.

ئاقار

1. شوێن و جێگە؛ 2. دەوروبەر، ناوەقە. (ماڵمان لە ناوەقە یان ئاقاری تەپە رەشە).

پەلکەزێڕینە

کۆلکەزێڕینە، خۆرەزێڕینە.

نازەنین

1. نازدار، بەناز؛ 2. نێوی گوندێکە لە باشووری کوردستان.

ڕۆژگار

رۆژیار، بە رۆژ تا شەو.

مەندانە

1. مەندۆک، جۆرێک گیایە؛ 2. سەنگین و لەسەرخۆ. بڕوانە مەندێ.