کەبار

1. نۆبەرە، سەرەتای هەرشتێک وەکوو گەییشتنی میوە؛ 2. سەڵای مەلا لە بەیاندا.

ئاڤێستا

ئاڤێستا له‌ دوو وشه‌ی (ئاڤێست) و (تاک) پێکهاتووه‌. ئاڤێس واته‌: 1. بنه‌ما و بنه‌ڕه‌ت. 2. به‌خشین و پاداش؛ (تاک)یش واته‌: تاک و بێهاوتا. ئاڤیستاک، ئاپاستاک، ئاوێستا، نێوی کۆپه‌ڕی پیرۆزی زه‌ڕده‌شتی په‌یامبه‌ره‌، که‌ داگری پێنج به‌شه‌: 1. یه‌سنا؛ 2. وه‌یسپرد؛ 3. وه‌ندیداد؛ 4. یه‌شته‌کان؛ 5. ورده‌ئاوێستا. یه‌سنا، کۆمه‌ڵێک ئه‌رکی ئایینییه‌، که‌ به‌شێکی داگری (گات)ه‌کانه‌ واته‌: سرووده‌ ئایینییه‌کانی زه‌ڕده‌شت؛ ویسپرد له‌باره‌ی داب و کردار و عیباده‌ته‌وه‌ نووسراوه‌؛ وه‌ندیداد، له‌باره‌ی سه‌رهه‌دانی جیهانه‌وه‌ دانراوه‌؛ سروودی گاتاکان، زه‌ڕده‌شت بۆ خۆی نووسیویانی و به‌شه‌کانی دیکه‌ش نووسه‌رانی ئاوێستایی دایانناون. وه‌کوو: یه‌شته‌کان که‌ باسی سروشت ده‌که‌ن، بۆ نموونه‌: هه‌تاو، مانگ، ئاگر، ئاو و هێزه‌ نه‌ناسراوه‌کانی سروشت.

چلوورە

1. شووشه‌سه‌هۆڵ، سه‌هۆڵێ که‌ به‌ قه‌راخ بان و گوێسه‌بانه‌دا شۆڕ ده‌بێته‌وه‌، شۆڕاوکه‌ی قه‌راخ بان و که‌ڵکه‌پاسار یان ره‌وه‌ز و به‌ردان له‌ چیا که‌ زستان ده‌یبه‌ستێ؛ 2. قه‌ندیل، به‌سته‌نی، دۆڵدرمه‌.

سەناریا

نێوی کێوێکە لە ناوچەی برادۆست لە کوردستان.

ڕەشماڵ

سیاچادر، کۆن، خێوەت.

ئاتلیا

نێوی یه‌كێ له‌ شاره‌كه‌ونه‌كانی هه‌ورامان بووه‌، له‌ ده‌وروبه‌ری 885 ی به‌ر له‌ زایین كه‌ به‌ ده‌ستی ئاشووری نازیرپاڵ سووتێنراوه

تەنیلە

بەخەرەک رێسراو، وەکوو: بەرماڵ و مەوج.

لاسار

1. گوێنەبیس و سەرەڕۆ؛ 2. هاروهاژ و گوێنەدەر؛ 3. سەرسەخت.

هالان

1. کۆی نەمام، نەمامگەل؛ 2. دنەدان، هانەدان؛ 3. دەنگەدەنگ و هاوار.

ماندان

1. کۆخی تاک و تەریک لە چیا و زۆزان؛ 2. نێوی کچی (ئەژدەهاک) ی پاشای (ماد) و نێوی دایکی کوورشی هەخامەنشی بووە کە لە تیرەی ماد بووە؛ 3. نێوی گوندێکە لە ناوچەی بارزان لە باشووری کوردستان.