پاڵەوان

1. رنجبەر، پاڵە، سەپان؛ 2. پەڵە دەخڵی نەدووراو؛ 3 مرۆڤی زۆردار و بەهێز؛ 4. دارێ کە دەخرێتە بن کاریتەوە؛ 5 فەرمانبەری شار؛ 6 پاڵە: شاری ئەو کوردانەی کە لە کۆندا سەر بە ئایینی زەڕدەشتی بوونە؛ 7. شاری گاوران؛ 8. دەربار و دیوەخانی گەورەپیاوان؛ 9. نێوی کۆنی دیالێکتی کەڵوڕی کە لە ئێراندا فارسەکان بە هەڵە پێی دەبێژن: زبان پهلوی (فارسی میانه) لە راستیدا زووانی کوردەکانی باشووری ئێرانە، هەرچەند ئەم زاراوەیە ئەشکانییەکان و ساسانییەکان بەکاریان هێناوە و قسەیان پێ کردووە؛ وشەی (پالەوی)، زاراوەی ئەو کوردانەن کە بە زاراوەی (کەلهوڕیی) و (فەیلی) و (لەکیی) قسە دەکەن و لە وشەی (پاڵە) وەرگیراوە؛ (فەیلی)ش لە بنەڕەتدا (پالەوی) بووە و عەرەب ئەم وشەیەی گۆڕیوە بۆ (فەهەلەوی) و دواتر بووە بە فەیلی!؛ دوکتۆر موعین له وشەدانەکەیدا ئاماژەی پێ کردووە.

ڕێسمە

گرێژەنەی دەرکە و دەرگا.

سەکر

1. داخستن، پێوەدانی دەرگا و پەنجەرە؛ (دەرگاکە سەکر کە)؛ 2. پاشماوەی (سەکا)کانن و (سەکا) یەکێک لە تیرە گەورەکانی رەگەزی ئارین کە لە ریزی ماد و پارتدا نێو دەبرێن؛ سەکاکان لە کۆندا لە سیستان و ئەفغانستان و مازندەراندا بڵاو بوونەتەوە. لە دوای ئەوەی کە تیرەی مانایی زیاتر لە چووار ساڵان حوکوومەتیان کرد، شکست دەخۆن و ماوەیەک حکوومەت دەکەوێتە دەست سەکاکان. سەکاکان لە بەرانبەر شاری زێوە یان زێویە کە لە کوردستاندایە و یەکێک لە گەورەشارەکانی مانایی یەکان بووە، شاری سەقز ساز دەکەن. وشەی سەقز یان سەکز لە وشەی سەکا وەرگیراوە. پاشان وردەوردە سەکاکان بوونەتە کورد و نێویان لە مێژوودا بە سەکر بڵاو بۆتەوە. هەندێ کەسیش پێیان وایە کە (شکاک)ەکان پاشماوەی (سەکا)کانن کە لە ورمێ و دەور و بەریدا دەژین و خاکی کوردستانە.

سورمە

1. کل، کڵەی چاو، تۆزی بڕەی زێو لە رەنگی رەشی ئاماڵسوور بۆ چاو یان موورەشکردن؛ 2. پەراوێزی بە زێو چندراوی عابا.

بێشە

مێشە، دەحل، دەسنێژ، لێڕی، بێشەچنار.

زەڕوەشان

زێڕەوشان، ئەو زێڕ و پووڵ و پارەیەی کە بە سەری زاوا و بووکیدا رۆ دەکەن.

ئۆسڤا

نێوی دێیه‌که‌ له‌ ناوچه‌ی شه‌نگاری باشووری کوردستان.

ئارساماس

فەرماندارێکی ماد بووە کە بەرپرسی لەشکری پیادەی سپای کوورشی هەخامەنشی بووە. بڕوانە وشەی ئار.

ڕانا

1. کردای تێپەڕیوی چاوگی (رانان) ە واتە: خۆ نیشاندان، خۆدەرخستن؛ 2. شوێنهەڵکردن بۆ گرتن؛ 3. نێوی یەکێ لە یەزدانەکانی زەڕدەشتییەکان بووە.

ماڵماڵ

1. تاقەتاقەی ماڵان، هەموو خانووی ماڵان؛ 2. کەسێ کە‌ ژووری ماڵ خاوێن ڕادەگرێ؛ 3. نێوی قارەمانی بەیتی (ناسر و ماڵماڵ).