ئاکۆیان
نێوی گوندێکە لە ناوچەی بالیسان و نێوی ناوچە و هۆزێکە لەلای رانییە، لە کوردستانی باشوور.
تەوەن
بەرد، کوچک، کەڤر.
شامێر
1. پیاوی بەواتا پیاو؛ 2. باڵابەرز و کەڵەگەت؛ 3. مرۆچەی درشت.
لێزان
1. کارزان، لەشتزان؛ 2. ناوچەیەکە لە بادینان لە کوردستان.
دارتاکۆ
نێوی سەردارێکی کوردی سەردەمی (کوورش)ی هەخامەنشی بووە.
بەزان
1. بەزین، شکست خواردن؛ 2. غاردان، هەڵاتن، هەڕاکردن؛ 3. دابەزین لە سواریی.
گوڵباخی
گوڵەباخ، گوڵی سووری دڕوودار کە گوڵاوی لێدەگرن.
ئاڵێ
ئاماژه به ئاڵ واته سوور.
تاناس
نێوی کوردیی گوندێک بووە لە باکووری کوردستان کە دەوڵەتی تورک گۆڕیویە و نێوی تورکیی لە جێی داناوە.
چلوورە
1. شووشهسههۆڵ، سههۆڵێ که به قهراخ بان و گوێسهبانهدا شۆڕ دهبێتهوه، شۆڕاوکهی قهراخ بان و کهڵکهپاسار یان رهوهز و بهردان له چیا که زستان دهیبهستێ؛ 2. قهندیل، بهستهنی، دۆڵدرمه.