ئەرگۆش

ئەرگووش، گوندێکە لەلای سەرووی گوندی (مێرۆس)ەوە لەسەر سنووری نێوان باشوور و باکووری کوردستان و لە ناو خاکی باشووری کوردستاندا هەڵکەوتووە، لە بن چیای گۆڤەند کە 366 کانی تێدایە.

گوڵپەری

1. گوڵێکی بۆنخۆشی گەڵازەردە کە لە قەراخ ڕۆباران دەڕوێ و بۆ تورشی کەڵکی لێوەردەگرن؛ 2. لە ڕادەبەدەر جووان، جووانی خەیاڵیی وەکوو پەریی.

دەستەوار

1. ده‌سته‌واره‌، باوه‌شێک دار یان سووته‌مه‌نی، وه‌کوو: ده‌سته‌واره‌یه‌ک نان و پێخۆر و شتی وای هێنابوو؛ 2. کۆمه‌ڵێک دیاریی و پێشکه‌شیی.

ڕۆبین

1. رۆژبین، داهاتووبین؛ 2. دابەزین؛ 3. خۆمان داچەمێنین؛ 4. خۆبشارینەوە. دەیاصڵا کوڕینە رۆبین با نەمانبینن.

کارۆس

کارۆش، کاراس، گیاکارۆس رووەکێکی بۆنخۆشە.

وەندی

1. گۆڕدراوی وشەی کۆنی (وەنت) ە، واتە: خاوەن، خودان ساحێو؛ 2. کاسە و دەفر و قاپ و گۆزە و دێزە؛ 3. پاشگری وشەیە بۆ وێکچوون و نیشاندان؛ 4. پاشگری نێوی چەند عەشیرەتن لە کوردستان، وەکوو عەلیوەندی و حسەینوەندی.

هەوێن

ئامیان، ئامێژەن، مایە.

ژیلەوەر

ژینەوەر، زیندەوەر، گیاندار.

شەماڵ

1. شەمال، مۆمی داگیرساندن؛ 2. بای شەماڵ، ئەو بایەی کە کۆتایی زستان هەڵدەکا و بەفر دەتوێنێتەوە.

خایان

کاتگرتن، کاتبردن.