ڕێسان

نێوی کانیێکە لە ئاویەری گەورە لە شاری سنە.

زەرنج

1. نێوی گوندێکە لە کوردستان؛ 2. جۆرێک گوڵە لە چیا دەڕوێ.

ئاڤزێن

بڵندایی و گێژیی نێرینەی ئاو.

شەمزین

1. شەمزان، ژاکان بۆ گوڵ؛ 2. ڕەنگپەڕین، پەشۆکان بۆ ئینسان؛ 3. تێکچوونی چەرم بە هۆی زۆر وێکەوتنی هەتاو.

ئاسکه‌ڵه

مه‌به‌ست له‌ ئاسکی بچووک و خنچیلانه‌یه.‌ بڕوانه‌ ئاسکۆڵ.

گێۆمات

وڵاتی مۆغەکان، نێوی یەکێ لە موغەکانی ماد بوو، کە لە دژی داریووش راپەڕی، بەڵام سەرنەکەوت و بە دەستی داریووش کوژرا و راپەڕینەکەشی کە مادەکانی لە پشت بوون، سەرکوت کرا. بڕوانە بۆ کڕمات.

ئۆشین

گیایه‌کی گه‌ڵاورده‌ که‌ ئاژه‌ڵ نایخوا.

نوا

1. وشەیێکی کەڵوڕییە، واتای: پێش، بەر، پێشەوە، بەرەوە دەدا؛ 2. شوێنێ کە باران نەیگرێتەوە؛ 3. ئەشکەوت، غار، زاخە؛ 4. هەر جارێ لە بارینی بەفر.

ئاکران

1. ئاگران، ئاگردان، ئاورگە، شوێنی ئاورپەرستان؛ 2. نێوی گوندێکە لە ناوچەی قارس لە باکووری کوردستان.

زێوەران

نێوی هۆزێکی کورد بووە له ناوچەی کەرکووک، کە بە دەستی دەوڵەتی عوسمانی هەڵداژراونەتە ناوچەی هایمانی لای ئآنکارا، بەڵام دواتر بەهۆی شەڕ دژی ئەرمەنی و مەسیحی، ئەم هۆزە و زۆر هۆزی دیکەی کورد بە دەستی عوسمانییەکان هەڵدژراون بۆ بولغارستان و بۆسنی و شوێنانی دیکە و لەوێ ماونەتەوە و زمانی خۆیانیان لەبیر کردووە و لەناو تورک و گەلانی دیکەدا تواونەتەوە.