تایبەت

چیرۆک

خوێندنەوەیەکی کورت بۆ کتێبی "چرووسکەک ژ بەرخوەدانیا کۆبانیێ"

دوکتۆر "ئیبراهیم یۆنسی" و باسی کورد و پەراوێزی رۆشنبیریی فارسی

یۆنسی لە ماوەی تەمەنیدا 12 ڕۆمانی نووسیوە کە هەر هەموویان باس لە کێشەی کورد و خەباتی کورد بۆ دەستەبەرکردنی مافەکانی دەکەن. هەر بۆیە ڕەخنەگرانی فارس زمان لە بواری ئەدەبیاتی داستانیدا هیچ ئاوڕێکیان لە بەرهەمە  داستانەکانی ئیبراهیم یۆنسی  نەداوەتەوە.

لەنێو ساڵانی بێ ڕاوەستانی بەرهەمداریی ئەمینە عەمەر – بەشی دووەم

"کەچا کورد" (ئەمینە عەمەر) جگە لە گرینگیدان بە بەرهەمی بواری ڕێزمان و زمانەوانیی کوردی، گرینگیی بە بەرهەم و نووسینی بەهرەمەندی و ئافراندنیش داوە. لە بواری شیعر و کورتەچیرۆکیشدا کۆمەڵێک بەرهەمی نایابی پێشکەش کردووە. لە ڕووی ڕێکخستنی کرۆنۆلۆژییەوە، ئەم بەرهەمانە بە شێوەیەکی ڕێکوپێک بوونیان نەبوو و بەپێی وێنە و سەرچاوەکانی دەستمان توانیمان لیستێک و کورتەناسینێک لەسەر ئەو بەرهەمانە پێشکەش بکەین.

لەنێو ساڵانی بێ ڕاوەستانی بەرهەمداریی ئەمینە عەمەر – بەشی یەکەم

ژنی کورد، نووسەر، شاعیر و زمانزان، "ئەمینە عەمەر"، لە ماوەی ٧٦ ساڵ تەمەنی خۆیدا، کە تا ئێستاش هەردەم دڵی بۆ زمانی کوردی لێدەدات، نزیکەی ١٥ بەرهەمی ناوازەی پێشکەش بە خوێنەرانی کردووە. لەنێو بەرهەمەکانیدا مرۆڤ تووشی جۆرە جیاوازەکانی شیعر، چیرۆک، زمان و لێکۆڵینەوە دەبێت. بەپێی کرۆنۆلۆژیای بەرهەمەکانی، هەریەکەیان دەناسێنین و باسیان دەکەین.

لنگ

بە یەکجاری دەرگاکە کرایەوە، هاوژینەکەی چووە ژوورەوە و لە بارودۆخەکەی سەری سووڕما و گوتی: "چیت بەسەردا هاتووە، ئەوەندە ڕادەچەڵەکی؟ ئەگەر ماندوویت، ئەمڕۆ مەچۆ سەر کارەکەت". ئەویش وەک ئەوەی بزانێت هەموو شتێک لە شوێنی خۆیە و ئارامە، سەیری کوڕەکەی کرد و ئەوی وەک پەپوولە هەڵدا.

عەلی ئەشرەفی دەرویشیان چەشنێک لە نووسینی پۆست کۆلۆنیالیستی

کۆی چیرۆکی ئاویەر لە قاوەخانەیەکدا ڕوو دەدات. لە شەوێکی زستانی و بەفراویدا، لە قاوەخانەیەکی کۆن، ژنێکی پیر چاوەڕێیە کورەکەی لە پێشمەرگاتی بگەڕێتەوە و سەردانی بکات. هەر جووڵەیەک لە دەرەوە، لە ژێر بارینی ئەو بەفرە قورسەدا بکرێ و هەر دەنگێک دێ، ئەو ژنە جارێک چاو لە پەنجەرە دەکا.

١٠٠٠ پرسیار

لەگەڵ هەستانەوە، مێشکی پڕ بوو لە پرسیار. چ جلێک لەبەر بکەم، ئایا دەرەوە ساردە یان نا؟ چاکەت لەگەڵ خۆم ببەم یان نا؟ لە کام کۆڵانەوە بچم؟ داخۆم باوەڕم لەگەڵ خۆم ببەم یان نا؟ با کەس لێم نەپرسێت، بۆچی نامەوێت ئەو بم. مرۆڤێکی ئێسکقورسە، ئیتر بەس نییە.

کتێبی "بەربەرۆژ" ڕەنگدانەوەی "سەرێکانی"یە

ئێمە لەم بابەتەدا کتێبی نووسەری هێژا "ناریمان ئەڤدکێ" بە ناوی "بەربەرۆژ" (بریندارەکان بەرەو خۆر دەچن) بە ئێوە دەناسێنین.

سەرە مریشکی ون بوو

با پێتان بڵێم مەبەستی دایکم چییە، ڕەنگە بێتەوە بیرتان، لە پاییزی ٢٠١٤ لە شارەکەم کۆبانی شەڕ ڕوویدا و خەڵکەکە ئاوارە بوون.

ئەستێرەکان لەسەر تەخت

لە گوند لە هەر ماڵێکدا، لانیکەم دوو تەخت هەبوون. بەپێی ژمارەی ئەو خێزانە ژمارەی تەختەکانیش جیاواز بوو. لەبیرمە هی ئێمە دوو دانە بوون (دواتر بوون بە سێ دانە). خانوویەک هەبوو کە هەشت تەختی تێدا بوو. خوای گەورە زیاتر بەرەکەتیان بداتێ. لە باوکمم پرسی: بۆچی ئەوەندە تەختیان هەیە؟ گوتی: کوڕم ئەوان چاکەکانی خودان، ئەوکات تێنەگەیشتم. ئێمە ناومان لێ نابوون ماڵی هەشت تەخت. هەشت تەختی شین لە سەربان ڕیز کرابوون. نازانم بۆچی تەختی هەمووان شین بوو؟ دەتگوت هەموویان لەلای وەستایەک چاک کراون.

بە زمانی خۆم وەکوو خۆم دەنووسم

بەڵێ، دوای بیست ساڵ، ئەگەریش بمەوێت، ئیتر ناتوانم بە زمانێکی تر بنووسم، بەڵام بەردەوام دەخوازم وەک کەلامێک، وردە وردە ئەو کەلامەی خۆم بنووسم.

خوێندنەوەی حەوت کتێبی کورمانجی لە سەفەرێکدا

لە مانگی تەباخدا بەهۆی گەرمای ئامەد، گەشتێکم بۆ ئەستەنبوڵ کرد. لە سەفەرەکەمدا نۆ کتێبم خوێندەوە، دوو کتێب بە زمانی تورکی و حەوت کتێب بە کورمانجی. لەم نووسینەدا دەمەوێت بە کورتی باس لە جیاوازی و باشتربوونی کتێبی کورمانجی بکەم.

کورد، زەماوەند و کامپ

هەر کە دەرفەتێکم بۆ ڕەخسا، لە ماڵەوە ڕادەکەم. هێشتا نەڕۆیشتووم، خوشکەکەم دەڵێت: "دوو مریشک و کۆکایەکی زەرد بکڕە بۆ ژەمی ئێوارە." ڕەسوولۆ پەپووکۆ، بچووکی ماڵ، سەگی ماڵێیە.

میراتی گێڕانەوە لە کوردستان - بەشی6

ژانی گەل هەنگاوێکی بەهێز بۆ گێڕانەوە و چاوەڕوانییەکی بێ کۆتا – بەشی 2- کۆتایی

میراتی گێڕانەوە لە کوردستان - بەشی5

ژانی گەل هەنگاوێکی بەهێز بۆ گێڕانەوە و چاوەڕوانییەکی بێ کۆتا- بەشی یەکەم

میراتی گێڕانەوە لە کوردستان – بەشی4

"مەسەلەی ویژدان" ئەحمەد موختار بەگی جاف و هەنگاوی دووەم

میراتی گێڕانەوە لە کوردستان - بەشی3

جەمیل سائیب و دەسپێکی ئەدەبی گێڕانەوەی کوردی – بەشی دوو

میراتی گێڕانەوە لە کوردستان - بەشی2

جەمیل سائیب و دەسپێکی ئەدەبی گێڕانەوەی کوردی-بەشی یەکەم

میراتی گێڕانەوە لە کوردستان-بەشی 1

یەکەم گێڕانەوە کوردییە خاوەن ناسنامەکان لە چیرۆکی درێژی مەسەلەی ویژدانی ئەحمەد موختار جاف و لەخەومای جەمیل سائیبەوە دەست پێ دەکا و دەگاتە بەرهەمی نووسەرانی وەک عەڕەب شەمۆ و برایم ئەحمەد و حوسێن عارف و عەبدوڵلا سیڕاج و ڕەحیمی قازی و فەتاحی ئەمیری.

سەرجەم بەرهەمەکانی نووسەر "جیهان ڕۆژ"، لەلایەن وەشانگەی پەیوەندەوە چاپ و بڵاو کرانەوە

جیهان ڕۆژ ساڵی ١٩٩٣ دەستی بە نووسین بە زمانی کوردی کردووە. تا ئێستا ١٠ ڕۆمان، ٥ شیعر کە یەکێکیان بە زمانی تورکییە و ٥ کتێبی چیرۆک و بە گشتی ٢١ بەرهەمی جیهان ڕۆژ چاپ کراوە.

خوێندنەوەیەک لەسەر "کتێبی ساڵ"ی حەسەن مەتێ

کاتێک بەگشتی کتێبەکە هەڵسەنگێنین، دەتوانین بڵێین تەوەری زۆرێک لە چیرۆکەکان حەسرەت و غەریبی کردن و دوورکەوتنەوە لە نیشتمانە. بێگومان ئەم تەوەرە تامی خۆی لە تەوەری ئەدەبی دیاسپۆرا وەردەگرێت، کە "حەسەن مەتێ" یەکێک لە نووسەرانی دیاسپۆرایە و ئەم کتێبەش لە ژێر چەتری ئەدەبی دیاسپۆرادایە.

"سروودێک بۆ ئیبڕاهیم" له‌ودیوی تارماییه‌‌کانه‌وه‌

ڕۆمانی "سروودێک بۆ ئێبڕاھیم" لە نووسینی "عەزیز مەحموودپوور"، گێڕانه‌وه‌یه‌که‌ چارەنووسی تاقمێک کاراکتەرمان، له ‌چوارچێوه‌ی ده‌قێک به‌ زمانێکی پاراوه‌وه‌ بۆ ده‌گێڕێته‌وه‌، کە ژیانیان ھەر یەکەی بە شێوەیەک پێکەوە ده‌لکێ. ھەر کام لەو کاراکتەرانەش بۆخۆیان گیرۆدەی کێشەیەکی کۆمەڵایەتی، سیاسی و دەروونین و دۆخی دەرەکی و دەروونیی کەسایەتییەکان لەسەر ھیچ زامێکیان ناحەجمێ.

شێرزاد حەسەن لە چی دەدوێ؟

بەلام شێرزاد جودا لەوەی نووسەرێکی جیدی بووە و هەیە و ئەو جیدی بوونە لەو بەرهەمانەی و بەتایبەت لە نۆڤلێتی "حەسار و سەگەکانی باوکم"دا وەبەرچاو دەکەوێ. بەڵام لایەنێکی دیکەی کەسایەتی و نووسینی شیرزاد حەسەن، لایەنی ڕۆشنگەر بوونی ئەو نووسەرەیە.
ئایا دەتهەوێت ئاگاداری دوایین بابەت و هەواڵەکانمان بیت؟
تکایە بڕیار بدە!