کورد، زەماوەند و کامپ

هەر کە دەرفەتێکم بۆ ڕەخسا، لە ماڵەوە ڕادەکەم. هێشتا نەڕۆیشتووم، خوشکەکەم دەڵێت: "دوو مریشک و کۆکایەکی زەرد بکڕە بۆ ژەمی ئێوارە." ڕەسوولۆ پەپووکۆ، بچووکی ماڵ، سەگی ماڵێیە.

ڕەسووڵ بافەیی

وەک هەموو ماڵێکی کورد، لە ماڵی ئێمەشدا زەماوەند هەیە. هەمووتان دەزانن زەماوەندی کوردی چۆنە. ئاهەنگی هاوسەرگیریمان بە قسە و مشتومڕ دەست پێ دەکات. لەگەڵ هاتنی خوشک، برا، خاڵ، مام، پوور و خاڵۆزا و ئامۆزاکان و...، هێشتا لێمان ناڕازین.

پێش زەماوەندەکە، خزمە دوورەکان سەرەتا دێنە ماڵەوە و چادرەکانیان هەڵ دەدەن، پێت وایە ئۆردوگای دەمی ڕووباری مونزورە. هەریەکەیان جانتایەکیان بەدەستەوەیە، بەدوای شوێنێکدا دەگەڕێن کە جانتاکەیان لەوێ دابنێن. دوای دۆزینەوەی شوێنەکە، دەست دەکەن بە پێشوازیکردن و دڵخۆشبوون، باسی ڕێگا دەکەن، باسی دراوسێکانیان دەکەن، باسی کاروبار و بەرژەوەندییەکانیان لەو وڵاتە دەکەن.

- بۆچی حاجی نەهات؟

- باشە کابرا هەژارەکە کارێکی نەدۆزییەوە.

- ئایا هێشتا دەچێتە سەر بیناسازی؟

- چ بکەین، جگە لە بیناسازی هیچ کارێک نییە.

دوای دانیشتنی بەخێرهاتن، دەست دەکەین بە:

- چاوەڕێی خوارز بکە.

- برام دانیشە.

- کورە دەست لەوە مەدە و... .

من ئەو کەسەم کە زۆرتر ناڕەحەت دەبم، هەناسەدانم بە سەختی دەبێت و عەقڵم لەدەست دەدەم. چونکە منداڵێک دەست لە کۆمپیۆتەرەکەم دەدات، یەکێک کتێبەکانم دەدڕێنێت، یەکێک قەڵەمەکانم دەشکێنێت و لەسەر دیوارەکان وێنە دەکێشێت، یەکێک ئاو دەڕێژێت (ئەم هاوینە شارۆچکەکەمان ئاوی نییە، تەنانەت کورتەفیلمێکمان لەسەر ئاو دروست کردووە) و لە کۆتاییدا یەک شووشە دڵم دەشکێنێت. چونکە منداڵەکان شیرینن، تەنانەت ناتوانم لێیان بدەم. کاتێک دەیانگرم، ماچیان دەکەم، بەڵام ماچێک بە ناڕاحەتی.

من بەدوای شوێنێکی بێدەنگدا دەگەڕێم. باوەڕ بکەن ماڵەکەمان ئەوەندە گەورەیە، بەڵام شوێنێک نییە سەرم بخورێنم. وازی لێ بێنە، ناتوانم دوو وشە بە خۆشەویستەکەم بڵێم. بە پەیامی "ئازیزم، میوانم هەیە؛ دڵی من، شوێنەکەم گونجاو نییە؛ شیرینەکەم، خوارد دروست دەکەم"، دڵی ئازیزم دڵخۆش دەکەم، بەڵام لە خەیاڵمدا. چونکە ڕاستییەکە ئەوەیە کە سەد و بیست و چوار ساڵە کچە هاوڕێم نییە.

هەر کە دەرفەتێکم بۆ ڕەخسا، لە ماڵەوە ڕادەکەم. هێشتا نەڕۆیشتووم، خوشکەکەم دەڵێت: "دوو مریشک و کۆکایەکی زەرد بکڕە بۆ ژەمی ئێوارە." ڕەسولۆ پەپووکۆ، بچووکی ماڵ، سەگی ماڵێیە. لە ڕاستیدا یەکێک هەیە لە من گەنجترە، بەڵام ئەویش بێ خێرە. مامی من هەمیشە دەڵێت، هەر کارێک هەبێت با ڕەسووڵ بیکات. ئاخر ڕەسوڵ هیچ کارێکی نییە.

لەم سەبەتەدا خوشکەکەم بیست کیلۆ تەماتەی دانا (سەیرە، هەندێک بەم سەوزەیە دەڵێن فەرنگی و هەندێکیش پێی دەڵێن ستەمبۆلی، خەریکە بڵێم بافەیی، بۆچی ئێمەی کورد خۆمان لەم نیعمەتە نایاب و ناوازەیە بێبەش بکەین؟) بیست کیلۆ بایجانی ڕەش و چەند کیلۆ بیبەریان کڕی و لە ژووری میوان دایاننا و هەمووان لە دەوری کۆ دەبوونەوە بۆ دروستکردنی ترشیاتی زستانە. تۆ پێت وایە شێتانەیە، تەنانەت لە ماڵی منیشدا. هەموویان کارەکانیان ئەنجام دەدەن و لە پێشەوە قسە دەکەن. یەکێکیان دەڵێت جلە سوورەکە لەبەر دەکەم، ئەوی دیکەیان دەڵێت سەوزەکە لەبەر دەکەم. هەموویان قسە لەگەڵ یەکتر دەکەن، هەموویان لە یەکتر تێدەگەن و هەروەها خۆراک دەدەن بە منداڵەکانیان.

خوشکەکەم تەماتەیەکی لە دەمدایە، لەگەڵ هەر گازگرتنێکدا ئاوی تەماتەکە لە لێوەکانییەوە دەڕژێتە سەر تیشێرتە سپییەکەی. ئیتر سپی نییە، سوورە. تەنانەت ئەو تیشێرتە بە ئاوی زەمزەمیش پاک نابێتەوە. منیش لەو نێوانەدا بەدوای گۆرەوییەکەمدا دەگەڕێم. تایەکی گۆرەوییەکەم نادۆزمەوە. بە دەنگێکی بەرز دەڵێم: "تایەکی گۆرەوییەکی ڕەش کە چەند هێڵی سەوزی لەسەرە، ون بووە، هەر کەسێک بیدۆزێتەوە خێری دایک و باوکی بیهێنێتە لام." کەس وڵامی نەدامەوە. بەڵام یەکێکیان پرسی:

- ڕەسووڵی بابی بابم، کەی هاوسەرگیری دەکەیت؟

- ئەو ڕۆژەی ئازاد دەبین.

هەموویان بە قسەکانی من پێکەنین. گاڵتەیان پێ کردم. یەکێکیان بە دەستە تەڕەکانی دەستی بە قژمدا هێنا. تەنانەت پێویست ناکات بیکەم. لەو حاڵەتەدا بە تاکە گۆرەوییەکەمەوە لە ماڵەوە ڕام کرد. لەو ڕۆژەوە ناچمە ئاهەنگی هاوسەرگیری و سەیرە ئیتر کەس پێم ناڵێت ڕەسووڵ کەی هاوسەرگیری دەکەیت؟ تۆ چیت گوت؟ تۆ هاوسەرگیریت نەکردووە؟

 

KURDŞOP
795 بینین

خوێندنەوەیەکی کورت بۆ کتێبی "چرووسکەک ژ بەرخوەدانیا کۆبانیێ"

ڕەنگدانەوەی "نەورۆز" لە ئەدەبی کوردیدا – بەشی کۆتایی

زۆرینەی نووسەران و شاعیرانی کوردستان، لە شیعر و دەقەکانیاندا بە شێوازی جۆراوجۆر باسی نەورۆزیان کردووە کە لەبەر نەبوونی مەجال تەنیا ئاماژەمان بە چەند شاعیر و چەند نموونە شیعر کرد. پێم خۆشە لە کۆتاییشدا ئاماژە بەوە بکەم کە شاعیران "موخلیس، عەونی، هەژار، زاری، عەلی حەسەنیانی، ژیلا حسەینی، محەممەد ساڵح دیلان، ئەسیری، ناسر ئاغابرا، جەلال مەلەکشا، شێرکۆ بێکەس و عەبدوڵڵا پەشێو و..." لە چەندین شیعریاندا باسی "نەورۆز"یان کردووە و لەسەر کوردستانیبوونی نەورۆز جەختیان کردووەتەوە.

مەلای "جزیری" دەنگی هەڵبەستی کوردییە

مەلای جزیری لێدانی دڵ و هەستەکانە لە شیعری کلاسیکدا. مەلای جزیری ساڵی ١٥٦٥ لە جزیری بۆتان لەدایک بووە. ناوی "ئەحمەد"ە و لە شیعردا نازناوی "نیشانی، مەلێ و مەلا"یە و لە سەدەی ١٧دا ژیاوە. مەلا ئەحمەد جزیری لەسەر دەستی باوکی (شێخ محەممەد) دەستی بە خوێندن کردووە و لە مەدرەسەی "هەکاری و عیمادی" درێژەی بە خوێندن داوە.

ڕەنگدانەوەی "نەورۆز" لە ئەدەبی کوردیدا – بەشی دووەم

لەم بەشەشدا ڕەنگدانەوەی زیاتری "نەورۆز" لە شیعر و دەقی کوردیدا دەخەینەڕوو. هەروەها پێویستە ئاماژەش بەوە بکەم کە وێڕای ئەوەی لەم وتارەدا ڕەنگدانەوەی "نەورۆز" لە ئەدەبی کوردیدا دەبینین، ئاوڕێکیش لە شاعیران و نووسەرانمان دەدەینەوە کە بەداخەوە ناوی هەندێکیان بە فەرامۆشی سپێردراون.

ڕەنگدانەوەی "نەورۆز" لە ئەدەبی کوردیدا – بەشی یەکەم

نەورۆز وەکوو جەژنی نوێبوونەوە و ئازادی، لە ئەدەبی کوردیدا و لەلای شاعیران و نووسەرانی کورد، هەمیشە جێی بایەخ و تێڕامان بووە. شاعیران و نووسەرانی کورد وەکوو دیوێکی جوانی و دەرچەیەکی ئازادی و هێمای ڕزگاریی نەتەوەیی، نەورۆزیان لەنێو شیعر و دەقەکەیاندا بەکار هێناوە. ئەم بابەتەش دەگەڕێتەوە بۆ گرێدراویی حاشاهەڵنەگری کورد و کوردستان بە نەورۆزەوە

هەندێک ڕەخنەی پەداگۆژیک لەسەر چیرۆکی منداڵان – بەشی سێیەم

ڕەخنەی پەداگۆژیک لە بواری پەروەردە لەسەر چیرۆکی منداڵان؛ هەندێکجار لە چیرۆکی منداڵاندا تووشی ئەو جۆرە وشەیە دەبین کە کاریگەرییان لەسەر مێشکی منداڵان دەبێت و ڕێگەیان پێ دەدات بیرۆکەیەکی خراپ لە مێشکیاندا دروست بکەن. بۆ نموونە دەتوانین لێرەدا سەرنجەکانمان لەسەر چیرۆکی "تیتی و پیرێ، کال و سێڤێ و نیسکۆ" بخەینەڕوو. لە بەشێکی چیرۆکی "تیتی و پیرێ"دا وەها دەڵێت:

هەندێک ڕەخنەی پەداگۆژیک لەسەر چیرۆکی منداڵان – بەشی دووەم

هەندێک ڕەخنەی پەداگۆژیک لەسەر چیرۆکی منداڵان – بەشی یەکەم

لەو کۆمەڵگەیەدا کە ئەمڕۆ تێیدا دەژین، هەرچەندە دەبینین ئەدەبی کوردی لە گەشەکردندایە، بەتایبەتی ئەدەبی منداڵان، بەڵام زۆربەی چیرۆکەکانی منداڵان لایەنی لاوازی زۆریان هەیە کە کاریگەرییان لەسەر دەروونی منداڵان هەیە و دەبنە کێشە.

ئایا دەتهەوێت ئاگاداری دوایین بابەت و هەواڵەکانمان بیت؟
تکایە بڕیار بدە!