تایبەت

جوگرافیا

پارێزگای سلێمانی لە باشووری کوردستان

ورمێ؛ گۆلی گەشتیاریی مارمیشۆ

گۆلی مارمیشۆ یەکێک لە جوانترین و سەرنجڕاکێشترین شوێنە سروشتییەکانی پارێزگای ورمێی ڕۆژهەڵاتی کوردستانە.

گەرماوەی چاڵدێران

گەرماوەی چاڵدێران دوو مەلەوانگەی سەرپۆشراوی تایبەت بە ژنان و پیاوانی هەیە و کۆمەڵێک خزمەتگوزاریی کۆمەڵایەتی و خوشگوزەرانیی هەیە. هەروەها لە شوێنێکی سەرسەوز هەڵکەوتووە. ئەم گەرماوەیە بە خزمەتگوزارییەکانی، سەرنجی گەشتیاران بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت.

جوگرافیای باشووری کوردستان لە چەند سەرچاوەیەکی مێژوویدا

بە سەرنجدان بەوەی حکوومەتە دەسەڵاتدارەکان لە عێراق تا بەر لە ڕووخانی ڕێژیمی بەعس، ناوچە کوردستانییەکانی عێراقیان تەنیا بە سێ پارێزگای سلێمانی، هەولێر و دهۆک سنووردار دەکردەوە و بەپێی ڕێککەوتننامەی یەکلایەنەی ۱۹۷۴، چوارچێوەی کوردستانی ژێر دەسەڵاتی عێراقیان بەو سێ پارێزگایەی ناومان برد، سنووردار دەکردەوە، بۆیە مەزەندەکردنی وردی ڕووبەری باشووری کوردستان دژوارە. لەم نووسراوەیەدا و لەسەر ئەم بابەتە، باس لە چەند ڕوانگەی جیاواز دەکەین.

کوردانی  خۆراسان و کوردستانێکی دوورەدەست

گۆلی ورمێ و مەترسییەکانی سەر ئەم دەریاچەیە

گۆلی ورمێ کە ساڵانێک، هەم بە مەبەستی گەشتوگوزار و هەم چارەسەریی پزیشکی و ده‌رمانی پێشوازیی لە گەشتیارێکی زۆر دەکرد، ئێستا بەهۆی کەمتەرخەمی و نەبوونی سیاسەتی گونجاوی ژینگەیی، بووەتە مەترسییەکی گەورە بۆ سەر گیانی مرۆڤەکان و لە ئەگەری لەنێوچوونیدا، خەڵکانێکی زۆر دەمرن یان تووشی گرفت و کۆچی بەناچار دەبن.

کانیی چیای زەنبیل لە ورمێ چارەسەری هێندێک نەخۆشییە

کۆفیراز لە ئەلباکی وان

گوندی "تاجاوا"ی هەمەدان و کاروانسەرای شا عەباس

گۆمی فێڵاو، لە بەرزاییی چیاکانی کوردستان

تاڤگەی خەلەف لە چەولیگی باکووری کوردستان

ژێئۆپۆلیتیک و کۆسپە ژێئۆپۆلیتیکییەکانی کوردستان

کوردەکان تەنیا نەتەوەیەکن کە وڵاتەکەیان لە بواری جوغرافیای سیاسییەوە زۆرینەیان لە ناو سنووری چوار وڵاتی ناوچەکەدا هەڵکەوتووە. کوردستان بەشێکی کەوتووەتە ناو هەردوو وڵاتی سووریە و عێراق کە وەک بەشێک لە جیهانی عەرەبی دێنە ئەژمار. بەشێکی کوردستان لە ژێر دەستی تورکیادایە کە ئەندامی ناتۆیە. بەشێکی دیکەشی کەوتووەتە سنووری جۆغرافیای ئێرانەوە.

شاری بەدلیس و جوغرافیا و مێژووە کۆنەکەی

بەپێی لێکۆڵینەوەکان، مێژووی دروستبوونی ئەو شارە دەگەڕێتەوە بۆ پێنج هەزار ساڵ پێش زایین. بەپێی هەندێک سەرچاوە، زۆرترین زیانێک کە بە ناوچەکە کەوتووە، لەلایەن ئاشوورییەکانەوە بووە. ئەو کاتەش سەردەمی حوکمڕانیی میتانییەکان بووە. میتانییەکان زمانی حوری یان خوریکییان بەکار هێناوە کە زمانی کوردییە؛ ئیمپراتۆرییەتەکە پێی دەوترێت "خوری- میتانی".

پێگەی کوردستان لە بواری سەرچاوەی وزە و سەرچاوە ئاوییەکانەوە

کوێستانی فەراشین، هەوارێکی سەرسەوز بە لووتکەی بەفرینەوە لە باکووری کوردستان

فەراشین ١٢٠ هەزار دۆنم زەویی هەیە و کاتێک بەهار دەست پێدەکات کۆچەرییەکانی مێردین و سێرت و بەدلیس و ناوچەکانی دیکەی باکووری کوردستان، دەچنە بناری فەراشین و تا پاییز لەوێ دەمێننەوە و ئاژەڵەکانیان دەلەوەڕێنن. دوای ماوەیەک، لە پاییزدا بەشێک لە هەوارچییەکان دەگەڕێنەوە و بەشێکی دیکەیان کە دانیشتووی ئێلیک و شرناخن ١٠-١٥ ڕۆژ درەنگتر دەگەڕێنەوە و فەراشین بۆ وەرزی زستان بەجێ دەهێڵرێت و تا بەهارێکی تر بە بەتاڵی دەمێنێتەوە.

پرسی کوردستانیبوونی "کەرکووک" لە چەند بەڵگەنامەیەکدا

لە ئامارنامەی ساڵی ۱۹۳۰ی شارەوانیی کەرکووک، بەم شێوەیە باس لە شاری کەرکووک کراوە: حەشیمتی کەرکووک ۳۵ هەزار کەسە کە ۲۲ هەزار کەسی کوردن، ۷ هەزاری کەسی تورکمەنن، ۲ هەزار کەسی مەسیحین، ۲ هەزار کەسی ئاشوورین، ۵۰۰ کەسیان ئەرمەنین و ۲۵۰۰ کەسیان جوولەکەن.

چیای جوودی و ئەفسانەی کەشتییەکەی نووح

نۆدشە، شارێکی دێرین لە ناودڵی سروشتی ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا

تاڤگەی بێگر لە باکووری کوردستان، بە فەرمی وەک ناوچەیەکی پارێزراو دەستنیشان کرا

دەریاچەی ناوور لە چاڵدێرانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان

چاوگی ڕیشێن، ڕووبارێک کە لەناو دڵی شاخێکەوە هەڵدەقوڵێ

چیای قەندیل، سێهەم چیای جوانی کوردستان

لە ناوچەی جۆلەمێرگی باکووری کوردستان، 200 جۆر باڵندە تۆمار کراون

شاری دێرینی پەڕە، شوێنەواری سەردەمی شانشینی کۆماگەنە لە باکووری کوردستان

ئایا دەتهەوێت ئاگاداری دوایین بابەت و هەواڵەکانمان بیت؟
تکایە بڕیار بدە!