ئەڤین تەیفوور
هەرچەند چیرۆک وەک ژانرێکی ئەدەبی بۆ هەموو تەمەنێک هەڵدەبژێردرێت و لەلایەن خوێندکارانی پێشووترەوە خوێندراونەتەوە و نووسراون، بەڵام بۆ ئەدەبی منداڵان، گرینگترین جێگەی هەیە. چونکە گرینگترین جۆری ئەدەبیات بۆ منداڵان، چیرۆکە. بەپێی ئەمە، "مراج ئەحمەد" گرینگیی چیرۆکی منداڵان بەم شێوەیە دەردەبڕێت: "ئەمە دەرفەت بە منداڵ دەدات کە ئاخاوتنی بگۆڕێت بۆ وێنەی دەروونی خەیاڵی، واتە خەیاڵی منداڵان پەرە پێ دەدات" (مراج ئەحمەد، ٢٠١٩، چیرۆک و ڕۆڵی لە ئەدەبیاتی منداڵاندا، ١٩ ر). لێرەوە بۆمان دەردەکەوێت کە کاتێک لەگەڵ منداڵێک قسە دەکەیت، لە خەیاڵی خۆیدا وێنەیەکی لێ دروست دەکات و لە ڕێگەی خەیاڵەوە شتەکانی ژیانی بەدەست دەهێنێت.
منداڵان زۆر لەگەڵ ئەو چیرۆکانەی کە دایک و باوکیان لە منداڵیدا بۆیان دەگێڕنەوە، تێکەڵ دەبن، بۆیە چیرۆک ئامرازێکی گرینگی پەروەردەییە کە دەتوانرێت بۆ بەرزکردنەوەی چەندین لایەنی جیاوازی کەسایەتیی منداڵ پشتی پێ ببەسترێت. بۆیە پێویستە دایک و باوک سەرنجیان لەسەر هەڵبژاردنی چیرۆکی بەسوود بێت کە هەڵگری بەها ئەرێنییەکان و خووی بەسوود بن بۆ ئەوەی یارمەتیی منداڵەکە بدەن بۆ ئەوەی لە داهاتوودا ببێتە کەسێکی باشتر.
سوودەکانی خوێندنەوە و گێڕانەوەی چیرۆک بۆ منداڵان زۆرن وەک؛ منداڵ دەتوانێت لەگەڵ هەستەکانی سەرقاڵ بێت، کاریگەریی نەرێنیی کۆمەڵگە کەم دەکاتەوە، پەیوەندیی نێوان منداڵ و دایک و باوکی بەهێز دەکات، منداڵ بۆ چوونە نێو کۆمەڵگە ئامادە دەکات، پەرە بە ڕەفتاری سودبەخش دەدات، ڕێگەیەکە بۆ ئارامکردنەوەی منداڵ، متمانە بەخۆبوونی منداڵ زیاد دەکات، پەرە بە خەیاڵی منداڵ دەدات و ڕێگەیەکە بۆ فێرکردنی منداڵ.
"مراج ئەحمەد" لە لێکۆڵینەوەکانیدا لەسەر ئەم خاڵە دەڵێت: "چیرۆک بۆ منداڵان زۆر گرینگە، چونکە بەها و پرەنسیپیان تێدا دەچێنێت و لایەنە سۆزداری و دەروونی و مەعنەوییەکانی کەسایەتییان پەرە پێ دەدات."
ژیان ئاسان نییە و هەمیشە ئاستەنگ و سەختی هەیە کە هەموو کەسێک بەبێ جیاوازی پێیدا تێدەپەڕێت. منداڵانیش لەو سەختییانە بەدوور نین و ڕۆژێک دێت لە ژیاندا ڕووبەڕووی ئەم سەختییانە دەبنەوە، بۆیە ئەو چیرۆکانەی کە بەها و ئەخلاقی بەسوود لەنێوانیاندا هەیە، بە دڵنیاییەوە یارمەتییان دەدات.
کاتێک دایک و باوک چیرۆکی سۆزداری بۆ منداڵەکانیان دەخوێننەوە، یارمەتیی منداڵان دەدات لە هەستە جیاوازەکانیان تێبگەن و قەبووڵیان بکەن. هەروەها منداڵ زیاتر خۆئاگا دەبێت و تێدەگات کە منداڵی دیکەی وەک ئەو هەن کە هەمان هەستیان هەیە و ئەویش تەنیا نییە.
لە ڕێگەی چیرۆکەوە منداڵ دەتوانێت خێراتر لە هاوخوێندکارەکانی فێری خوێندنەوە بێت، بەمەش زیاتر متمانەی بەخۆی دەبێت و زیاتر توانای پەیوەندیکردن و بەشداریکردن لە چالاکییە جۆراوجۆرەکانی قوتابخانەی دەبێت. هەروەها لە سایەی چیرۆکەکاندا، منداڵ دەتوانێت ئەزموونی بەنرخ و جیاواز بەدەست بێنێت، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کە لە چالاکییەکانی قۆناغەکانی خوێندن و ژیاندا ببێتە پێشەنگ.
هەندێک چیرۆک هەن کاریگەریی نەرێنییان لەسەر کەسایەتیی منداڵ هەیە. واتە ڕووداو و کردار و کارەکتەرەکانی ئەو چیرۆکە دەتوانێت بە شێوەیەکی نەرێنی منداڵەکە بکاتە کەسێک کە متمانەی بە خۆی نەبێت، ترسنۆک بێت و وەک کەسێکی خراپ مامەڵە بکات؛ وەک چیرۆکەکانی "شمکا زێڕین، زەرکا زێران و چیرۆکی نەورۆز". بۆیە پێویستە ئەو چیرۆکانەی بۆیان دەخوێندرێنەوە لەسەر بنەمای ئەزموونی ژیانیان بێت.
