پەرویز جیهانی

کوردشۆپ-

لەم چاپەدا دۆزینەوەیەکی گەورەمان کرد. ئەویش پەیداکردنی وشەیەک بوو کە واتای بەیتێکی مەم و زینی خانی سەروبنە دەکات. لە چاپەکانی پێشوودا بەیتی ژمارە ٢٠٨ لە مەم و زین وەها هاتبوو:

ئەمما ژ ئەزەل خودێ وسا کر

ئەڤ رۆم وو عەجەم ل سەر مە راکرا

بەڵام وەک لە چاپەکانی پێشووشدا نووسیومە، ئەم بەیتە بەو ناوەڕۆکە، لەگەڵ بیر و هزری خانی، یەک ناگرنەوە.

من لە چاپە پێشووەکاندا لەسەر ئەو بەیتە و وشەی ئەمما، وەهام نووسیبوو:

ئەم بەیتە شیعرە لەگەڵ بیر و باوەڕی خانی یەک ناگرنەوە. خانی کە بەو شێوەیە زیرەکانە و بە ڕوونی داوای مافی گەلەکەی دەکات و بە بیر و هزرێکی پێشکەوتوو دژی ستەم و دڕندەیی داگیرکەرانی کوردستان دەنگی بەرز دەکاتەوە و بانگی میر و زانایانی کورد دەکات و دەڵێت: شەرمەزارییە بۆ ئێوە کە تایبەتمەندیی تورک و تاجیک قەبووڵ بکەن و گلەیی لە خودا دەکات و دەڵێت بۆچی کورد لە ژیان و پشک بێبەشە، چۆن دەبێت لەناکاو مافی داگیرکەری بە داگیرکەران بدات و بڵێ خودا هەر لە ئەزەلەوە ڕۆم و عەجەمی لەسەر ئێمە ڕاگرتووە؟! یان لەسەر سەری ئێمە بەرزیان کردەوە؟!

من هەرگیز نەمتوانی ئەو هزرە لەلایەن خانییەوە قەبووڵ بکەم و ئەو بەیتە و ناوەڕۆکی ئەو هزرە منی شۆک کردبوو، تا لەم دواییانەدا مامۆستا مەلا سلێمان کوروشون پێی گوتم، مامۆستا غەیاسەدین دونبلی گوتوویەتی: "دەستنووسێک لەلای مامۆستای من بوو کە لە جێی وشەی ئەمما وشەی ئایا نووسرابوو". یەکسەر تەلەفۆنم بۆ مامۆستا غەیاسەدین کرد و لەسەر ئەم بابەتە قسەمان کرد. مامۆستا غەیاسەدین گوتی کە دەستنووسەکە لەلای مامۆستای من سەید مەلا ئیبراهیمی ئەخدادیی مووشی بوو کە لە جێی وشەی ئەمما، وشەی ئایا هاتبوو و گوتی کە من لە پەراوێزی دەفتەری قوتابخانەی خۆم، ئەو قسەیەی سەید مەلا ئیبراهیمم نووسیبوو. دەستنووسی دەفتەری مامۆستا غەیاسەدین کە بۆ منی ناردووە، بە عەرەبی شرۆڤە دەکات کە وشەی ئەمما هەڵەیە و وشەی ئایا دروستە.

پاشان سەیری ئەو دەستنووسەی مەم و زینم کرد کە لە ئەرشیڤەکەمدا بوون. وشەی ئمما لە هەموویاندا هاتبوو. تەنیا لە دەستنووسێکی ئەرشیڤی ئا. ژابایی بە ناونیشانی:

Ms. Or.oct. 1202 کە سەر و بنی کەوتبوو و نادیارە، هەروەها مێژووی نووسینەکەشی نادیارە، لە جیاتی وشەی ئمما، وشەی ئایا زیاد کراوە، بەڵام ئایاکەی بێ نوختەیە. بە ڕای من کەوتنی ئەو نوختانە بووەتە دەستپێکی ئەو هەڵەیە و ناسخەکان "ئایا"یان وەک ئەمما خوێندووەتەوە.

ئەو دەستنووسە بەم شێوەیەیە:

ئیتر من لە ڕاستیی وشەی ئایا ئاگادار بوومەوە و ئەوە بۆم پشتڕاست بووەوە و من لەو چاپەدا لە جێی ئەمما، ئایام دانا و ئەو بەیتە وەها ڕاست کرایەوە:

٢٠٨ - ئایا ژ ئەزەل خودێ وسا کر

ئەڤ رۆم وو عەجەم ل سەر مە راکر؟

ئیتر واتا و ناوەڕۆکی یەک دەگرنەوە و خانی لە تۆمەت و بوختان ڕزگاری دەبێت و سەد ڕەحمەت لە گۆڕی پیرۆزی سەید مەلا ئیبراهیم و سپاس بۆ بەڕێز مەلا سلێمان کورشون و مەلا غەیاسەدین کە منیان ئاگادار کردەوە تاکوو ئەو هەڵەیە ڕاست بکەمەوە.