لە مێژووی ئەدەبی کوردیدا، پیوەندی لە نێوان شاعیران و بیرمەندانی کورد هەر لە دێر زەمانەوە باو بووە و هەبووە و ئەو پەیوەندییانە، یان لەسەر بنەمای دۆستایەتی بووە و یان لە سەر بناغەی ئەدەبی و یان ئاراستەی سیاسییان هەبووە. هەوڵ دەدەم لە هەر سێ نموونەکە لەو چەند نووسراوەیەکدا بێنمە بەر باس.
لە چەشنی پەیوەندیی ئەدەبی دەتوانین ئاماژە بە پەیوەندیی نێوان "تاهیر بەگی جاف" و "میسباحوددیوانی ئەدەب" بکەین. ئەو دوو شاعیرە، یەکیان لە ناوچەی هەڵەبجە و یەکیان لە ناوچەی موکریان و لە ئاواییی "ئەرمەنی بڵاغی" ژیاوە، بەڵام هەر دووکیان دوو کەسی خوێندەواری وڵاتی خۆیان بوون و هەر دووکیان لە چینی دەست ڕۆیشتووی کۆمەڵگا بوون.
وەک "دکتۆر مارف خەزنەدار" لە بەرگی چوارەمی کتێبی "مێژووی ئەدەبی کوردی"دا دەنووسێ: "ئەدەب گەشتی ناوچەی شارەزوور دەکا و لە ساڵی ١٩١٠ دا، لەگەڵ هێندێک لە بەگزادەکانی موکریان و مەریوان سەرێک لە ئاوایی شانەدەر دەدا. ماویەک میوانی خەڵیفە رەشید ناوێک دەبێ. گۆیا لەم گەشتەدا ئەدەب بە بینین یا بە نامە پەیوەندیی لەگەڵ تاهیر بەگی جافدا دەبەستێ."
لەو پەیوەندییانەدا دیارە جودا لەوەی هەر دوو بەگزادە بوون و رەنگە باس و خواسی عەشیرەیی و دەسەڵاتیش هاتبێتە گۆڕێ، (چون ئەدەب کەسێکی دەست ڕۆیشتوو بووە لە دەزگای دەسەڵاتی ئێرانیدا و هەر لە لایەن شازادەکانی قەجەرەوە نازناوی میسباحوددیوانی پێ دراوە)، لە لایەکی دیکەشەوە چون هەردووکیان لە کۆڵەکەکانی شیعری کلاسیکی ئەو سەردەمی کوردستان بوون و شیعریان بڕەوی بووە، دیارە شیعریان ئاڵوگۆڕ کردووە و یەکێک لە باسەکانیان جا چ بە نامە و چ بە دیتن بووبێ، باسی ئەدەبیات و بە تایبەت شیعر بووە.
ئەو زانیارییە، تەم و ناڕوونییەک دەڕەوێنێتەوە. لە دیوانی تاهیر بەگی جافدا، شیعرێک هەیە کە دوو قافیەی جودا بەڵام لێک نزیکی هەیە. کێشی هەر دوو بەشی شیعرەکەش یەکە، بەڵام خوێنەری وریا دەزانێ، لە ناوەڕاستی شیعرەکەوە قۆرتێکی تێ دەکەوێ. ئەو شیعرە لە لایەن زۆر گۆرانیبێژ و لە هەمووان ناسراوتر "مامۆستا تاهیر تۆفیق"یشەوە ئاوازی بۆ دانراوە و گوتراوە. خاڵی سەرنجراکێش ئەوەیە کە تاهیر تۆفیق راست چەند بەیتی لە هەر دوو لای شیعرەکە هەڵبژاردووە و گوتوویەتەوە.
غەزەلەکەی لە دیوانی تاهیر بەگی جافدا هاتووە، لە دیوانێکدایە کە لە "چاپخانەی البەسری" لە بەغدا و ساڵی ١٩٦٠ی زایینی چاپ کراوە و پاش ئەو و تا ئەو دواییانە هەموو دیوانەکانی تاهیربەگ ئەو غەزەلەیان هەر بەو شێوەی چاپەکەی چاپخانەی البەسری چاپ کردووەتەوە.
غەزەلەکە بەو شێوەیەیە :
دڵ لە حەسرەت غەمزەکەی دوو نێرگسی پڕ خەوتەوە
وەک خەمی زوڵفت عەزیزم، چوو بەڕوودا کەوتەوە
مەنعی سووتانم دەکا ئەبلە لە عیشقی تەلعەتت
چۆن نەسووتێم ئەو بە ئاگر، من بەبارێ نەوتەوە
نیسبەتی زوڵفت لەگەڵ حەڵقەی زرێ نابێ بدەن
لەحنی داوودی چ دەخڵێکی بەدەنگ و سەوتەوە!
مەسحەفی خۆشخەتی کوڵمەت، گەر ببینێ شێخی مە
کافرم؛ گەر بۆ سوێندیش بچتە ناو مزگەوتەوە
گەر دەپرسی بۆ قسەت شیرینە هێندە بائەدەب
شەککەر ئەفشانە لەبم، جانا لە ماچی شەوتەوە
نیشی پەیکانی موژەت پێرێ کە کاری بوو لە دڵ
دوێ شەوێ تا ڕۆژ هەدادانی نەبوو، نەسرەوتەوە
تا بە کەی قوربان بناڵم من بە ئێش و دەردەوە؟
دەس بە ئەژنۆ، قوڕ بەسەر، دایم بە ئاهی سەردەوە
ڕۆژی ئەووەڵ بوو کە زانیم من ئەبێ دێوانە بم
ئاشقی تۆ، نەوعی مەجنوون، وا بە کێو و هەردەوە
مەرحەمەت کە زوو بڕۆ قاسید بڵێ دەردی دڵم
نازی پاپۆچت ئەکێشم من بە تۆز و گەردەوە
من کە پشتوانی باڵا و بۆسەچینی کوڵمەتم
چی دەکەم ئاخر لە سەیری باخ و بەی، بەم دەردەوە
هەر وەکوو قەوس و قەزەح با دەس لە گەردن دانیشین
تۆ بە سوخمەی ئاڵ و سەوز و من بە ڕەنگی زەردەوە
یەک نەفەس چاکی نەهێنا تالع و هەم بەختەکەم
شەش دەرم گیراوە داماوم بە دەستی نەردەوە
ئیلتیماسی تاهیری بێچارە قەد سوودی نییە
تۆ کە دایم شەڕفرۆشی بەو دڵەی وەک بەردەوە
لە راستی دا، ئەو دەقە دوو شیعرە و تێکەڵ کراوە، هۆکارەکەشی ئەوەیە کە هەر دوو شیعر لە سەر کێشی "فاعیلاتون فاعیلاتون فاعیلاتون فاعلیلون" نووسراون. هەر دوو شیعرەکە بەشی ئاخری سەرواکەیان بە "ەوە" کۆتایی دێ . بەڵام ئەوی راست بێ پێدەچێ لەو پەیوەندییەی کە مارف خەزنەدار لە نێوان تاهیر بەگ و میسباحودیوان دا باسی دەکا، ئەو شیعرانە گۆڕدراونەتەوە و بە شیمانەی زۆر میسباح ئەو شیعرەی بۆ تاهیر بەگ نووسیوەتەوە. دواتر کە دیوانی تاهیر بەگ رێکخراوەتەوە بە هەڵە شیعرەکان تێکهەڵکێش کراون و تاهیر تۆفیقیش هەر لەسەر ئەو هەڵەیە، شیعرەکەی خوێندووە.
لە دیوانە تازەکانی هەر دوو شاعیر دا ئەو دوو شیعرە لێک جودا کراونەتەوە بەڵام کەسیکی وەک "موحەممەدی حەمەباقی" ئاماژەی بە هیچ نەکردووە و ریشەی هەڵەکەی هەر باس نەکردووە. باسی ئەوەشی نەکردووە کە بۆچی ناشێ ئەو دوو شیعرە هی کەسێک بن و جیاوازییەکەیان لە چیدایە . کەچی لەو شیعرە دا دەبینین کە بەیتی تەخەللوس یان مەقتەع، کە نازناوی شاعیری تێدا دێ گۆڕدراوەو ئاوای لێهاتووە:
گەر دەپرسی بۆ قسەت شیرینە هێندە بائەدەب
شەککەر ئەفشانە لەبم، جانا لە ماچی شەوتەوە
کەچی راستەکە ی ئاوایە:
گەر دەپرسی بۆ قسەت وا هێند ە شیرینە ئەدەب
شەککەر ئەفشانە لەبم جانا لە ماچی شەوتەوە.
ئەو شیعرە ئەگەرچی لە دیوانەکەی تاهیر بەگدا و لەو دیوانانەی ئەدەبدا، زۆر گۆڕدراوە و هەم وشەکانی جێگۆڕکێیان پێکراوە و هەم بەیتەکان، بەڵام ئەگەر بمانهەوێ ئەو دوو دەقەی لە دیوانی ناوبراو دا هاتوون لێک جودا کەینەوە دەبێ ئاوایان دابنێین
بە یتی یەک تا شەش بە ناوی میسباحوددیوانی ئەدەبەوە دابنێین واتە:
دڵ لە حەسرەت غەمزەکەی دوو نێرگسی پڕ خەوتەوە
وەک خەمی زوڵفت عەزیزم، چوو بەڕوودا کەوتەوە
مەنعی سووتانم دەکا ئەبلە لە عیشقی تەلعەتت
چۆن نەسووتێم ئەو بەئاگر، من بەبارێ نەوتەوە
نیسبەتی زوڵفت لەگەڵ حەڵقەی زرێ نابێ بدەن
لەحنی داوودیی چ دەخڵێکی بەدەنگ و سەوتەوە!
مەسحەفی خۆشخەتی کوڵمەت، گەر ببینێ شێخی مە
کافرم؛ گەر بۆ سوێندیش بچتە ناو مزگەوتەوە
گەر دەپرسی بۆ قسەت وا هێندە شیرینە ئەدەب
شەککەر ئەفشانە لەبم، جانا لە ماچی شەوتەوە
نیشی پەیکانی موژەت پێرێ کە کاری بوو لە دڵ
دوێ شەوێ تا ڕۆژ هەدادانی نەبوو، نەسرەوتەوە
بەیتەکانی حەت تا سێزدەش بە ناوی تاهیر بەگی جافەوە جودا کەینەوە بە شوەیەی خوارەوە:
تا بە کەی قوربان بناڵم من بە ئێش و دەردەوە؟
دەس بە ئەژنۆ، قوڕ بەسەر، دایم بە ئاهی سەردەوە
ڕۆژی ئەووەڵ بوو کە زانیم من ئەبێ دێوانە بم
ئاشقی تۆ، نەوعی مەجنوون، وا بە کێو و هەردەوە
مەرحەمەت کە زوو بڕۆ قاسید بڵێ دەردی دڵم
نازی پاپۆچت ئەکێشم من بە تۆز و گەردەوە
من کە پشتوانی باڵا و بۆسەچینی کوڵمەتم
چی دەکەم ئاخر لە سەیری باخ و بەی، بەم دەردەوە
هەر وەکوو قەوس و قەزەح با دەس لە گەردن دانیشین
تۆ بە سوخمەی ئاڵ و سەوز و من بە ڕەنگی زەردەوە
یەک نەفەس چاکی نەهێنا تالعوو هەم بەختەکەم
شەش دەرم گیراوە داماوم بە دەستی نەردەوە
ئیلتیماسی تاهیری بێچارە قەد سوودی نییە
تۆ کە دایم شەڕفرۆشی بەو دڵەی وەک بەردەوە
