ئەسراکێ
دیسان بلیتەکانمان وەرگرت و کەوتینە ڕێ. من ناتوانم چاوەکانم بکەمەوە، نزیکەی کاتژمێر سێی بەیانییە. سواری فڕۆکە بووین، کابرای تەنیشتم قەڵەو بوو، ئەو جێگای جانتاکەشی گرتم.
فڕۆکەکە نیشتەوە، ئێمە لە ئیتالیاین. شاری باری.
باری شارێکی دێرینە لە کەناری دەریا. ئەگەر ئیتالیا وەک ئەفسانەیەک بزانین، ئەوا باری لە کامڵبوون نزیکە.
چووینە نێو شار. بۆنێک بۆم دێت، ئەم بۆنە وەک بۆنی نێو شەقامەکانی گەڕەکی باخلاری دیاربەکرە. ئەمە بۆنی هەژارییە. بۆنی ئەو شەقامانەی کە من تێیاندا گەورە بووم. پێم وایە بۆنی هەژاریش شتێکی گشتگیرە.
ئێمە لە شاردا دەڕۆین، بە شەقامەکاندا دەڕۆین... دوای ڕۆما، ئەم شارە بۆ ماوەیەک کەوتە دەستی عەرەبەکان. شارەکە هەژارە، بەڵام کەشێکی زۆر خۆشی هەیە. لە هەموو شوێنێک ئامادەکاری بۆ جەژنی ئایینیی خۆیان کراوە، لە هەموو شوێنێک وێنەی عیسا دانراوە.
دوای بۆنی نم، بۆنی خۆشی نانە بەناوبانگەکەیان هات: Focaccia... بێگومان وەرمانگرت و بە شەقامە بچووک و تەسکەکاندا بەردەوام بووین.
Focaccia
زۆربەی سەرنجم بۆ شانشینی شار چوو. هەموو ماڵێک، هەموو بینایەک، بەبێ جیاوازی، پێویستیان بە شانشینە... شارە گەرمەکان هەمیشە پێویستیان بە شانشینە، من ئەمە باش دەزانم، چونکە من خەڵکی وڵاتێکی گەرمم.
هەر خانوویەک کارەکتەرێکە، کراسێکیان لە شانشینی خۆیان کردبوو. هەندێک لە کورسییەکان بە دار داپۆشرابوون، هەندێکیان بە تۆز و خۆڵ داپۆشرابوون. بێگومان تا دەمتوانی وێنەی دیمەنەکانی باریم گرت.
شانشین مێژوویەکی زۆر کۆنی هەیە. ئەمە شتێکی گرینگە لە ژیانی کەسانی وەک من لە ماڵە قەرەباڵغەکاندا. شانشین نە بەتەواوی لەنێو ماڵەکەدایە، نە بە تەواوەتی لە دەرەوەیە. لەو ڕۆژگارانەی کۆرۆنادا زیاتر لە بەهاکەی تێگەیشتم.
بۆ پشوودان، کاتێک دەتەوێت باسی شتێکی نهێنی بکەیت، ڕزگاربوونت دیسانەوە لە سێبەری شانەشیندایە. هی من زۆر ڕزگارم ناکات. هەموو شەوێک بە نهێنی لە شانشین لەگەڵ خۆشەویستەکەم قسە دەکەم.
شانشین لە خۆشەویستیدا زۆر گرینگە. Romeo و Juliet لەسەر شانشین خۆشەویستییان دەکرد. کێ دەزانێت چەند جار کچێکی جوان یان کوڕێکی قۆزت لە فیلمێکدا بینیوە و سەرسام بوویت.
ئەو کەسانەی لە گوندەکەیان دوور کەوتوونەتەوە یان ناچار کراون زەوییەکانیان بەجێ بهێڵن، لە شانشینەکان بۆ خۆیان باخچە دروست دەکەن. ئەگەری هەبوونی گوڵ لە شارە گەورەکاندا تەنیا بەهۆی شانشینەکانە.
لە مێژووی سیاسەتدا شانشین گرینگییەکی سەرنجڕاکێشی هەیە. نێلسۆن ماندێلا دوای زیندانیکردنی لە شانشین گوتارێکی پێشکەش کرد. هێشتا زۆرێک لە سیاسەتمەداران گوتارەکانیان لە شانشیندا پێشکەش دەکەن.
ئەو کەسانەی جگەرە دەکێشن هەمیشە لە شانشیندان، لە سەرما و لە گەرمادا.
کاتێک شاعیر Federico García Lorca تامەزرۆی وڵاتەکەیە، هەمیشە بیری لای ماڵەکەیەتی، ماڵەکەی ڕووی لە باخێکی پرتەقاڵە. ئەو نووسیویەتی:
"دەرگای شانشین بە کراوەیی بهێڵەرەوە، کاتێک کە من دەمرم و منداڵەکان پرتەقاڵ دەخۆن، من دەیبینم."
شانشین بۆ زۆرێک لە شاعیران، وەک Rilke و Baudelair ئیلهامبەخش بووە.
ئەرۆل شایباک کتێبێکی بە ناوی شانشین نووسیوە.
هەروەها لە ئەدەبیاتی کلاسیکی ئێمەدا مەلای باتەیی باسی شانشینی کردووە:
"قبلەگاها ئاشقانی شەنگالا ئەبرووزراڤ
هاتە بورجا شانەشینێ سەد مەلائیک چوون سلاڤ
داخ و کۆڤانا ئەڤینێ سۆتی جانێ من تەڤاڤ
ئەختەرا سوبها سەعیدی رەشرهانا تا بەلاڤ
فلفلا لا هندووستانێ زولف و خالا کێیی تو".
(سپاس بۆ هاوکاریی مەولوود ئۆگوز)
وەرە لەسەر کورسییەکەت دابنیشە و سەیری دووکان و خواردن و کۆڵانەکانی باری بکە.
