هانی مورتەزا
ڕازیانە یەکێکە لەو گیا خۆڕسکانەیە کە لە زۆربەی ناوچەکانی کوردستاندا هەیە و دەڕوێت. لە ناوچە بەرزایی و نزماییەکانیشدا دەڕوێت و توانای خۆگونجاندنێکی باشی لەگەڵ سروشتی دەورووبەری هەیە. گیایەکی یەک ساڵەیە؛ گەڵای دەزولەییە و ڕەنگی سەوزێکی کاڵە؛ لە کۆتایی لقەکانی گوڵێکی چەتریی ڕەنگ زەرد دەردەکات و لە شێوەی سەوزەی کەرەوزدایە کە سەوزەیەکی بەسوود و گرنگە.
گیای ڕازیانە لە کۆنەوە تاوەکوو ئێستاش لە لایەن کوردەوە وەک گیایەکی دەرمانی و خۆراکی سەیر کراوە و سوودی لێ وەرگیراوە. ڕازیانە گیایەکی بۆنخۆشە و سوودە تەندروستییەکانی زۆرن.
گرنگترین سوودە تەندروستییەکانی ڕازیانە
١- ڕازیانە یەکێکە لەو گیایانەی چەندین ڤیتامین لە خۆ دەگرێت وەک: ( ڤیتامین E , A , C , B1 , B2 , B3) و هەریەکە لە کانزاکانی پۆتاسیۆم، زینک، ئاسن، کالیسیۆم، مەنگەنیز، و چەندین ماددەی کانزای تر لە خۆ دەگرێت.
٢- رازیانە کاریگەری و ڕۆڵی سەرەکی دەبینێت بۆ بەهێز کردنی سیستەمی بەرگریی لەش.
٣- گرنگیی زۆری هەیە، لە بەکارهێنانی بۆ چارەسەر لە بەرانبەر نەخۆشییە درمییەکاندا وەک (قورگێشە، کۆکە، هەڵامەت، سینگێشە).
٤- ڕازیانە یارمەتیی گەدە دەدات و وا دەکات زیاتر گەدە چالاک بێت.
٥- ڕازیانە بۆ ئەو خانمانەی شیر دەدەن گرنگییەکی زۆری هەیە و خواردنی دەبێتە هۆی زیاد بوونی شیری دایکان.
٦- ڕازیانە یارمەتیدەرێکی گرنگی کەمکردنەوەی نەخۆشیی قۆڵۆنە و غازاتی سک ناهێڵێت.
٧- ڕازیانە ڕۆڵی هەیە لە دابەزاندنی کۆلستڕۆڵی خوێن و خۆپاراستن لە تووشبوون بە شێرپەنجەی ڕیخۆڵە.
٨- خواردنی کەوچکێکی کوپ لە ڕازیانە لە دوای ژەمە خۆراکییەکاندا هاندەرە بۆ هەرسکردنی خۆراک و بۆنی هەناسەش خۆش دەکات و توانای هەناسەدانیش باشتر دەکات.
٩- 100 گرام ڕازیانە نزیکەی 40 گرام ڕیشاڵی لێ پێکدێت کە ڕۆڵی گرنگی هەیە لە دابەزاندن وکەم کردنەوەی کێشی لەش و دابەزاندنی کۆلستڕۆڵ.
١٠- ڕازیانە یارمەتیدەرێکی باشی کۆنتڕۆڵکردنی ئاستی شەکرەی لەشی مرۆڤە.
١١- ڕازیەنە سوودی هەیە بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشییەکانی دڵ.
١٢- ڕازیانە زۆر بەسوودە بۆ خانمان، بەتایبەتیش بۆ نەهێشتن و کەمکردنەوەی ئازاری سووڕی مانگانە، ڕێکخستنی سووڕی مانگانە، و خۆپاراستن لە نیشانەکانی کیسی هێلکەدان، کەمکردنەوە و نەهێشتنی نیشانەکانی تەمەنی پیری.
١٣- ڕازیانە کاریگەرە لەسەر کەمکردنەوەی ڕەقبوونی جومگەکان و نەهێشتنی ئازاری سەوەفان و بەتایبەتیش سەوەفانی ئەژنۆ.
١٤- بۆ کەمکردنەوەی ئازار لە منداڵاندا بەسوودە و بەتایبەتیش لە کاتی بریندار بوون.
١٥- خواردنی ڕازیانە بۆ زۆربەی تەمەنەکان گونجاوە و بەتایبەتیش خانمان و پیاوان.
١٦ - ڕازیانە ماددەی دژە ئۆکسانیش لە خۆدەگرێت کە بایەخی تەندروستیی زۆریان هەیە بۆ لەش.
١٧- ڕازیانە دەبێتە هۆی ڕاماڵینی ماددەی زیانبەخش لە ڕیخۆڵەدا.
١٨- خواردنی ڕازیانە بە شێوەی تەندروست کاریگەریی هەیە لەسەر کەمبوونەوەی قەبزی.
١٩- ڕازیانە دەبێتە هۆی خاو کردنەوەی دەمارەکان و توانای تەرکیز کردن باش دەکات.
٢٠- خواردنی ڕازیانە دەبێتە هۆی پاراستنی پێست لە چرچبوون و مانەوەی بە جوانی.
بەکارهێنانی ڕازیانە بە شێوازی زانستیانە و باش لە هەندێک حاڵەتدا پێویستی بە ڕا و بۆچوونی دکتۆر هەیە؛ بەتایبەتی بەکارهێنانی بۆ منداڵان.
دەکرێت چەند ڕێگایەکی باش و تەندروست بەکار بێت بۆ دروستکردنی ڕازیانە و خواردنی وەک :
یەک تا دوو کەوچک دەنکەی ڕازیانە، کەمێک هەنگوین، یەک لیوان ئاو تێکەڵ بکرێ و دواتر بخورێتەوە.
یان ڕازیانەی هاڕاو ئاوی کوڵاوی بەسەردا بکرێت و جێ بهێڵدرێت بۆ ماوەی ١٥ خولەک، دواتر دەپاڵێورێ و دەخورێتەوە. دەشکرێ کڵۆیەک قەند یاخود هەنگوینی تێکەڵ بکرێ.
ڕازیانە جۆری دیکەی هەیە و وشک دەکرێتەوە و زەیتی لێ دەردەهێنرێت (زەیتی ڕازیانە).
