ئاران تیباش
بەشی یەکەمی ئەم وتارە لێرە بخوێننەوە
دۆخی ژنانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان دەتوانرێت بە شێوەیەکی بەرفراوان و جیاواز وەسف بکرێت، ئەوان ڕووبەڕووی کێشە و کەمایسیی جۆراوجۆر دەبنەوە، کە هەندێکیان بریتین لە:
١- یاسا و سیاسەت: یاسا و سیاسەتەکانی حکوومەتی ئێران، بە کۆنتڕۆڵکردنی سیستەمی داد و پشتگوێخستنی مافەکانی ژنان، بە گشتی کاریگەریی لەسەر یەکسانیی جێندەری و مافەکانی ژنان هەیە. ئەمەش یاساگەلێکی وەک یاسای بنەماڵە، یاسای کار و یاساکانی گرێدراو بە مافە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکان دەگرێتەوە کە ڕەنگە مافەکانی ژنان بە بەراورد لەگەڵ پیاوان سنووردار بکەن.
٢- ڕەوت و نەریتە کەلتوورییەکان: ڕەنگە ڕەوت و نەریتە کەلتوورییەکان لە کۆمەڵگەی کوردیدا لە جێبەجێکردنی یەکسانیی جێندەری و مافەکانی ژنان ڕێگر بن.
هەندێک نەریت و بیروباوەڕ بۆ ژنان ڕۆڵ و بەرپرسیارێتیی تایبەت دیاری دەکەن و دەتوانن ئازادی و سەربەخۆییی ژنان سنووردار بکەن.
٣- دەستپێڕاگەیشتن بە خوێندن و کار: ڕەنگە دەستپێڕاگەیشتن بە خوێندن و کار لە هەندێک ناوچەی ڕۆژهەڵاتی کوردستان سنووردار بێت. دەرفەتی کەمی پەروەردەیی و نەبوونی بەرنامەی گەشەپێدانی ئابووری دەتوانێت کاریگەری لەسەر هەلی کار و هەلی بازرگانیی ژنان هەبێت.
٤- توندوتیژی دژی ژنان: توندوتیژی دژی ژنان، لەوانەش توندوتیژیی خێزانی، هاوسەرگیریی پێشوەختە، هاوسەرگیریی زۆرەملێ و تاوانی دژ بە کەرامەتی ژنان، یەکێکە لە کێشە جیددییەکان کە ڕووبەڕووی ژنانی کورد دەبێتەوە. ئەم توندوتیژییە دەتوانێت جەستەیی، سۆزداری و سێکسی بێت و ژنان دەخاتە مەترسییەوە.
٥- چالاکییە فێمینیستەکان و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان: بەشێک لە ژنانی کورد لە چالاکییە فێمینیستەکان، مافی مرۆڤ و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان چالاکن. ئەوان لە ڕێگەی میدیا و بڵاڤۆکەکان، لێکۆڵینەوە، چالاکیی سیاسی و تەشکیلاتی هەوڵ بۆ بەرەوپێشبردنی مافەکانی ژنان و یەکسانیی جێندەری لە کۆمەڵگەی ڕۆژهەڵاتی کوردستان دەدەن. بە گشتی، هەروەک ژنان لە ئێران، ژنانی کوردیش لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە ڕووی گەیشتن بە یەکسانیی جێندەری و مافی ژنان ڕووبەڕووی سەختی و سنووردارکردن دەبنەوە.
بەڵام ژنانی کوردیش لە چالاکییە سیاسی، کۆمەڵایەتی و کەلتوورییەکانی جیهاندا بەشداری دەکەن و هەوڵ بۆ باشترکردنی بارودۆخی خۆیان و کۆمەڵگەکەیان دەدەن. ژنانی کورد لە ڕووبەڕووبوونەوەی کۆمەڵگەی پیاوسالاری لە کوردستاندا بەرەوڕووی چەندین کێشە و سنووردارکردن دەبنەوە و بە میتۆد و چارەسەری جیاواز هەوڵ بۆ تێپەڕین لە ئەم کۆمەڵگە پیاوسالارییە دەدەن.
لە خوارەوە باس لە هەندێک لەم شێوازانە دەکەم:
چالاکی فێمینیستی: ژنانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە بزووتنەوە فێمینیستییەکاندا چالاکن. بە دامەزراندنی ڕێکخراو، کۆمەڵە و گرووپی کۆمەڵایەتیی چالاک هەوڵ بۆ مافەکانی ژنان و یەکسانیی جێندەری و هەڵوەشاندنەوەی یاسا و سیاسەتی جیاکاری دەدەن.
پەروەردە و هۆشیاری: ژنانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە لەبەرچاوگرتنی گرینگیی پەروەردە و هۆشیاری، هەوڵ بۆ پەروەردەکردنی خۆیان و ژنانی دیکە دەدەن. بۆ زیادکردنی زانیاری و لێهاتوویی و زانیاریی پێویست بۆ پاراستنی مافەکانیان، لە ڕاهێنان و کۆرس و خولی هۆشیاری لە بوارە جیاوازەکاندا بەشداری دەکەن.
بزووتنەوە: ژنانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە دروستکردنی تۆڕ و پەیوەندی لەگەڵ هاوکارەکانیان و چالاکییەکانی دیکەی مافی ژنانی نێوخۆیی و بیانی، دەسەڵاتی کۆمەڵایەتی و سیاسیی خۆیان زیاتر دەکەن. ئەم تۆڕانە لە ڕێگەی هاوکاری و هاوپشتی، بۆ بەرەوپێشبردنی یەکسانیی جێندەری و هەوڵدان بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان، یارمەتییان دەدەن.
چالاکیی میدیایی و ئۆنلاین: ژنانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە هێزی میدیا و چالاکیی ئۆنلاین سوودمەند دەبن. لە ڕێگەی سۆشیال میدیا، بلۆگ، پۆدکاست و میدیای تری ئۆنلاین پەیامەکانیان بۆ هۆشیارکردنەوەی خەڵک و بەرەوپێشبردنی یەکسانیی جێندەری بڵاو دەکەنەوە.
بەشداریی سیاسی: ژنانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان هەوڵ دەدەن بە بەشداریکردن لە چالاکییە سیاسی و ڕێکخراوەییەکاندا بەشداری لە پیشەسازی سیاسیدا بکەن و بڕیاری کاریگەر بدەن. هەوڵ دەدەن نوێنەری ژنان لە ڕێکخراو و دامەزراوە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان هەبێت، بۆ ئەوەی زیاتر کار بۆ مافەکانی ژنان بکەن و دەنگی ژنان لە پرۆسەی بڕیاردان بەهێزتر بکەن. ژنانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بەم ستراتیژانە و چەندین چالاکیی دیکە هەوڵ دەدەن ڕووبەڕووی کۆمەڵگەی پیاوسالاری ببنەوە و هەوڵی بەدیهێنانی یەکسانیی جێندەری و مافەکانی ژنان دەدەن. ئه‌م هه‌وڵانه له پڕۆسه‌ی پێکهاتنی کۆمه‌ڵایه‌تی و گۆڕانکاری له شێوه‌ی بیرکردنه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگەدا، یه‌کێک له ڕێگا سەره‌کییه‌کانی باشترکردنی دۆخی ژنانی کورد له ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستانه.
