Rojan Sofîzade

Girîngiya werzîşê ji bo zarokan û alîkariya wan a hînbûnê

Zarok di cîhana îro de ji aliyê fizîkî ve lawaz in, kêm werzîşê dikin û li gorî berê laşê wan kêmtir rêk e.

Pir girîng e ku di zarokatiyê de bala xwe bidin werzîşê û divê zarok werin teşwîqkirin ku rojane di demjimêrên dibistanê de bi teknîkên curbecur û çalakiyên kêfê werzîşê bikin.

Gelek pisporên zarokan di vê baweriyê de ne ku divê çalakiya laşî ji temenekî pir zû ve were kirin û dayenge anku baxçeyên zarokan yek ji wan cihên herî girîng in ku dest bi çalakiya laşî ya zarokan dikin.

Li welatên pêşkeftî baxçeyên zarokan bi bername û çalakiyên curbecur zarokan teşwîq dikin ku werzîşê bikin, werzîş û fêrbûn bi hev re têne kirin.

Çalakiya laşî ya nebaş faktoreke sereke ye di tenduristiya xirab û qelewbûnê de, û bi rewşên hestyarî û çalakiya derûnî û başbûna derûnî ve girêdayî ye.

Pisporên zarokan dibêjin, eger zarok bigihêje temenê bihîstinê û ne xwediyê şiyanên bedenî yên bihêz be, wek nimûne, nekare bi tenê    biçe ser kursîyekê rûnê û qelemê bigire, dê bandoreke mezin li ser temenê çûna wî ya dibistanê hebe.

Giringîdan û bala xwe dana çalakiyên bedenî divê bi bernameyên xweş û balkêş ên ku zarok dixwazin bikin, ango ji bo zarokan xweş be.

Mamosteyê perwerdehiya bedenî li dibistanê divê piştrast bike ku çalakiyên laşî ji bo zarokan balkêş, cihê kêfxweşiyê ne.

Di heman demê de, divê şiyanên laşî werin pêşvexistin, û bi wê re, divê bal were kişandin ser şiyanên wan ên motîvasyonî û xwebawerî.

Bi çalakiyên werzîşê, zarok dikarin di karên xwe yên rojane de serkeftî bin, û ji xwarin û wexwarinê bêtir serbixwebûnê bi dest bixin.

Divê ew bikarin xwarinên xwe bixwin, lîstikan bilîzin û tiştê ku dixwazin encam bidin.

Rêxistina Tenduristiyê ya Cîhanê dibêje divê zarok rojê saetekê werzîşê bikin da ku sax bimînin.

Bêyî perwerdehiya rast tenduristî, mêjî, pêşkeftin û şarezayiya civakî ya zarokan têk diçe. Ger çalakiya fizîkî bi rêkûpêk neyê kirin, dê hem li welatên feqîr û hem jî yên dewlemend pirsgirêkên mezin ên gerdûnî derkevin holê.

Tiştên ku ji perwerdehiyê têne hesibandin çi ne?

Tiştê ku dil zûtir lêdanê û nefesê dijwartir dike, wekî aktîvîteyên laşî tê hesibandin, wek mînak bazdan, bisiklêt, avjenî, futbol, ​​bazdan, jîmnastîk û tiştên din.

Li gorî daneyên navneteweyî zarokên di navbera 5 û 18 salî de divê rojê saetekê werzîşê bikin.

Çima perwerdekirin?

Sedema sereke ya encanmda çalakiyên werzîşê di serî de ji bo tenduristiyeke baş hem niha û hem jî di pêşerojê de.

Di demek kurt de çalakbûn tê vê wateyê ku dil û pişikên we saxlemtir in, hestî û masûlkeyên we bihêztir in û mêjiyê we saxlemtir e.

Û heger zarokek di tevahiya jiyana xwe de çalak bimîne, ew dikare ji gelek xetereyên nexweşiyê dûr bikeve, di nav wan de nexweşiya dil, felec û şekir.

Çalakbûn û guhdana bi çalakiyên bedenî jî dibe alîkar ku mêjî pêş de bibe, û şiyana fêrbûnê zêde û asantir bike, her weha şareza û reftarên civakî di civakê de baştir dike.

Dema tê pirsîn ka zarok tembel in? Ji Rêxistina Tenduristiyê ya Cîhanê,  Dr. Bull got: "na, zarok ne tembel in, îhmalkarî û nehiştina me ye ku em li cîhanê çalakiya fizîkî bi pêş bixin."

Hêjayî gotinê ye, Li gorî The Lancet Child and Adolescent Health, di navbera 2001 û 2016 de, bêçalaktî anku tunebûna çalakî ji bo kuran ji sedî 78 û ji bo keçan ji sedî 80 bû.

Pisporên tenduristî    û perwerdeyê hişyariyê didin nekirina çalakiyên werzîşê bi taybetî ji bo zarokan û bandora wan li ser tenduristî û fêrbûnê heye. Dr. Mark Trimbley ji Nexweşxaneya Zarokan li Enstîtuya Lêkolînê ya Kanada dibêje: Şoreşa elektronîk bi awayekî bingehîn ew awayê çûnûhatina mirovan guhertiye, bo nimûne, li ku bijîn û çawa bijîn!

Fêrbûn, xebitandin, lîstin, rêwîtî, amûrên elektronîkî û pêşkeftinên teknolojîk bi giranî li gorî berê bêtir kes li malê dimînin û li ser kursiyan rûdinin.

Wekî encamek, mirov li gorî dehsalên berê kêmtir radizên, bêtir rûdinên, kêmtir dimeşin, pir caran  kêmtir çalakiya laşî encam didin.

Zarokên çalak saxlemtir in û bi gelemperî dikarin li dibistanê hîn bibin û çêtir bikin.