بەهرام گەردوونی

باڤێ نازێ لە ئامەد بوو.

نووسەر باڤێ نازێ، ڕێکەوتی ٩ی ئەیلوول لە کتێبخانەی ئامەد باسی لە کاری نووسینی خۆی کرد. وڵامی پرسیاری بەشداربووانی دایەوە و کتێبەکانی خۆی بۆ واژۆ کردن.

ئێستاش کارەکتەری "فەیلەسووفی سەرخۆش" لە ڕۆمانی Miriyê Heramم لەبیرە. کاتژمێر چوار، بە پلیکانەکانی کتێبخانەی ئامەد سەرکەوتم.

سمێڵی درێژ و قژی سپیی لەگەڵ لێهاتوویی نووسینی زیاتر لە پەنجا ساڵەدا دەگونجێت. تەمەنێک بۆ ئەدەبیاتێک کە مرۆڤ سەرسامی خۆی دەکات.

بەڕێوەبەرەکەی، ئیبراهیم خۆرت، بە ناوی خۆیەوە بەشداربووانی ئاگادار کردەوە: گوێی گرانە. دەنگت بەرز بکەرەوە کاکە دەنگت بەرز بکەرەوە، کەمێک زیاتر. باڤێ نازێ دوای کۆتاییهاتنی گفتوگۆکە پێم دەڵێت: "ناوی خۆت بنووسە". پێی دەڵێم: "شانازییە ئەمڕۆ لێرە گوێت لێ بگرین." ناوی خۆم دەنووسم، بەهرام و واژۆیەک: "بەهرامی هێژا، لە خوێندنەوەی تۆ چێژ وەردەگرم."

گفتوگۆکە دەست پێ دەکات. ئیبراهیم خۆرت باڤێ نازێ دەناسێنێت. پاشان باس لەوە دەکات کە چۆن هەمووان دژی یەکترن و دەڵێت: "کەس کەس قەبووڵ ناکات."

باڤێ نازێ دەست دەکات بە قسەکردن. دەڵێت: "ئەدەب دونیایەکی نامۆیە" و لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت: :هەر ڕۆمانێک بنووسم، دوادێڕ نانووسم کە بەلای منەوە دیار نەبێت."

ئەو دەزانێت چۆن دەست پێ بکات و چۆن بەردەوام بێت و چۆن تەواو بکات. وردەکارییەکان لە کاتی نووسیندا بۆی ڕوون دەبنەوە. ئەگینا دەتوانین بڵێین باڤێ نازێ خۆکارانە نانووسێت. پێش ئەوەی دەست پێ بکات، نەخشەی ڕۆمانەکە داڕێژراوە.

یەکەم ڕۆمانی بە ناوی Çiyayên Bi Xwînê Avdayî بۆ یەکەمجار ساڵی ١٩٧٨ وەرگێڕدرایە سەر زمانی عەرەبی و ساڵی ١٩٨١ وەرگێڕدرایە سەر زمانی ڕووسی و دواجار ساڵی ١٩٨٨ بۆ سەر زمانی کوردی وەرگێڕدرا.

پرسیارێک دەکرێت: "ئایا پاڵەوان دارا قسەی خۆی دەکات یان بە ناوی نووسەرەکەیەوە قسە دەکات." باڤێ نازێ لە وڵامەکەیدا دەکەوێتە نێو دووڕیانێکەوە. دەڵێت: "بەشێکی نووسەریشی تێدایە." دەڵێت: "ئەگەر لە ڕێگەی پاڵەوانەوە بێت، سەرکەوتنە، ئەگەر بە ناوی نووسەرەوە بێت، شکستە." بەڵام ئایا هەڵوێستەکە ڕوون نییە؟

بە بڕوای ئەو، پێویستە ڕۆمانەکە لەگەڵ واقیعی ژیاندا بگونجێت. پێویستە ئەو هەستەمان هەبێت، ئەو ئینفەعالە لە ئێمەدا هەبێت بۆ ئەوەی کاریگەریی لەسەرمان هەبێت.

"ڕۆمان و چیرۆک پێویستە ڕۆڵی جێگیرکردنی زمان بگێڕێت. ئەدەب هونەرێکی دەربڕینە." باڤێ نازێ ستانداردی زمانەکە دەپارێزێت و ئەگەر ئەو پێوەرە جێبەجێ نەکرێت، تێگەیشتنی زاراوەی دیکە بەدی نایەت. دەپرسێت: بۆچی دەبێ چوار زمانی ئەدەبیمان هەبێت؟

باڤێ نازێ، تەنیا نووسەر نییە، بەڵکوو لە باشووری کوردستان مامۆستای زانکۆش بووە. شەش حەوت کتێبی خوێندنی بۆ زمان و ئەدەب ئامادە کردووە. لە سەرەتاوە تا سەدەی بیستەم کتێبێکی ئەدەبیی پێنج بەرگیی ئامادە کردووە.

ئیبراهیم خۆرت باسی یادەوەرییەک دەکات. باڤێ نازێ لە خوێندکارەکانی نێو پۆلەکەی دەپرسێت: "کێ ڕۆمانی خوێندووەتەوە؟" دەستی کەس بەرز نابێتەوە. "کێ چیرۆکی خوێندووەتەوە؟" دەستی کەس بەرز نابێتەوە. دەڵێت "ئەمڕۆ بارودۆخی باشوور زۆر باشتر بووە."

ئەگەر هەڵە نەبم، لە ساڵی ٢٠١٠دا بوو. گوتەیەکی باڤێ نازێ لە ڕۆژەڤدا بوو: "ڕۆمانی کوردی نییە". کاتێک لێی دەپرسن ئایا هێشتا وا بیر دەکەیتەوە، باڤێ نازێ دەڵێت: "ئێستاش دەڵێم ڕۆمانی کوردی نییە. چ تایبەتمەندییەکی هەیە؟"

بە بڕوای باڤێ نازێ شیعری کوردی هەیە، بەڵام ڕۆمانی کوردی نییە. چونکە ڕۆمانی کوردی وەک ژانرێکی ئەدەبی، بە هەموو پێکهاتە و بنیاتنانی، ڕووداوەکانی، جیاکارییەکی لەو شێوەیە ڕووی نەداوە.

باڤێ نازێ دەڵێت: "ناوێرم باسی کەموکوڕییەکانی ڕۆمانی کەس بکەم." هەر بۆیە ناوی ڕۆمانەکەی خۆی دەبات. "ڕۆمانەکەم ئەدەبی کوردییە، زمانی کوردییە." دەپرسێت: جیاوازیی ڕۆمانی کوردی و جیهان چییە، ئایا جیاوازیی هەیە؟

باڤێ نازێ دەڵێت: "وەرگێڕان. با ئەوەی نووسراوە وەریبگێڕین."

لە کتێبخانەی ئامەد دێمە خوارەوە و کتێبێکم پێیە. سەرم پڕە لە پرسیار. لە کافەیەک دادەنیشم و داوای چایەک دەکەم.