Evîn Teyfûr

Ev cureyê wêjeyî ji aliyê zarokan ve gelekî girîngiya wê hatiye dîtin. Çîrok tê wateya her tiştê ku ji bo zarokan bi mebesta şahî û perwerdekirinê hatiye nivîsandin. Bûyerên ku di dem û mekanekê de hatine serê hin karakteran, çi rasteqînî, xeyalî û çi jî karekterên tê de mirov, ajal an jî tiştên din be, mebesta wê ew e ku binhiş û karekteriya zarok a siberojê bi awayekî baş ava bike. Wek ku “Îsa EL-Şemasî” gotiye: "Çîrok di nava wêjeya zarokan de cihê xwe yê pêşîn digre. Çi bi awayê dengî be û çi vegotinî be, kêfa wan jê re tê. Karakter, bûyer, reng û wêneyên tê de bala wan dikişîne û xeyala wan fireh dike." (EL-ŞEMASÎ Îsa (2004), «Wêjeya Zarokan di navbera çand û perewrdehiyê de») Lewma hezkirina zarokan a ji çîrok û çîrvanokan re hevpar û xuyayî ye. Ew beriya ku biçin dibistanê jê hez dikin û xwe û xeyalên xwe bi wan nas dikin. Ev jî hin nimûne ne ji navnîşanên çîrokên navdar ên ku di cîhanê de hatine naskirin:

- The Little Prince, Antoine de Saint-Exupéry, (1943).

- Charlotte's Web, E. B. White (1954).

- The Secret Garden, Frances Hodgson Burnett (1911).

- La Bella y la Bestia, Gabrielle-Suzanne (1740).

- The Wind in the Willows, Kenneth Grahame (1908).

Îro em di cîhaneke dîjîtal a vekirî de dijîn ku gerstêrka Erdê kiriye mîna gundekî piçûk û vê yekê jî bandora neyînî ya gelek tiştan di jiyanê de ji ya berê bihêztir kiriye. Îro di pêşketina tiknolojiyê de û ne nêzîkbûna malbatê û windakirina rola dapîr û bapîr, dihêle ku bandora derdorên neyînî bihtir li ser zarok hebe.

lewma girêdana zarok bi çîrokê re, di temenekî biçûk de, dihêle ku ew zarok dûrî neyînîyên civakê bikeve û li ser bingeheke baş ava bibe. Gelek çîrok hene bedewî û xurtbûna têkiliya di navbera dê û bav û zarokan de radixe ber çavan. Ger çîrok ji zarokan re dersên kêrhatî raghînin, ew kêrhatbûn li rêbaza wan yekser xuya dike. Her wiha têkiliya wî/wê bi dê û bavê xwe re bi hêztir dike.

Perwerdeya bi riya çîrokan a beriya dibistanê û bi wê re, yek ji alên sereke ye ku ji bo dabînkirina paşeroja zarokan dibe alîkar, lê eger zarok ne xwediyê nirx û exlaqê baş be, ku di perwerdeyê de bigihêje pileyên herî bilind jî, civak wî/wê qebûl nake. Ji ber vê yekê divê zarok ji bo pêwistî û girîngiya exlaqê baş amade bibe, da ku di civakê de kesayetekî hilbijartîbe.

Perwerdehiya zarok a pêşîn, zarok ji dê û bavê xwe paşê ji civakê werdigre. Lewma perwerdehiya ne di rêzê de kesayetiya zarok di nava malbat û civakê de jî dikuje. Di heman demê ew çîrokên ku ji bo zarokan tên xwendin jî dikarin vê yekê bikin û trawmekê ji her tiştê li dora zarok pê re çêbike. Ev yek bandora xwe li siberoja zarokan heye û dikare bi xwe re gelek nexweşiyên derûnî pêk bîne.  Hin çîrok jî hene dihêle ku zarok timî ji dê û bavên xwe bireve û ji wan, ji ajlên derdora xwe bitirse. Her wiha ev yek bandorê li ser tevgera wî ya bi civakê re jî dike ku dihêle bi awayekî derveyî rêgezan bi hewirdora xwe re bide û bistîne.

Nimûneyên van çîrokan gelek in, mîna çîroka “Nîskoyê” ku me di gotareke berê de ya bi navê "Bandora çîrokan ji aliyê pozîtîv û negative li ser Xeyala zarokan" kiribû ku diya wî ji ber aczî û negulêkirina zarên xwe, hemiyan bi kilaşa xwe dikuje. Her wiha mîna çîrokên bi mijara “tu guhdariya diya xwe nekî, wê xwedê te kor bike”, tu “derewan bikî wê xwedê zimanê te qut bike”, “tu vî tiştî bibî wê xwedê destê te qut bike”. Çîrok û gotinên bi vî rengî dihêlin ku trawma di derûnî û xeyalên zarokan de mezin bibe û di siberoja wî de li kesayetî û tevgerên wî xuya bike. Lewma çîrok û danûsatdinên bi vî awayî tu pêşketinê ji bilî trewma li Zarok zêde nake. Di siberoja wê-wî de dihêle ku bi tirs nêzî her tiştî bibe û bê kesayetî be. Ji ber vê yekê dive mirov bi awayekî taybet li gorî temenê Zarok pê re têkeve têkiliyê û ew têkilî jî divê bi hêsanî tiştan ji bo zarokan vebêjin.