Rêbîn Ozmen
Salên 1990an li Bakurê welêt ji hemû dem û salên din cudatir bûn. Gelê ku li her derê dest bi serhildanan kirî, ligel komkujî û qetlîamên pêkhatî jî ranewestiya. Helbet van serhildanan bi bixwebaweriyeke mezin, bêtirsî û cehd û xebateke mezin jî bi xwe re anîn. Helbet stran, sirûd û dirûşmên ku bi salan dê bên qêrîn jî diyarî gelê me kirin. Divê were gotin ku ji malan heya bi dibistanan her derê para xwe ji vê tevgerê ku bi tevahî pêkhatî wergirtibû. Yê min jî, min tam di sala 1990î de dest bi dibistaneke leylî kiribû. Berî wê birayê min ê mezin jî û çend pismamên min jî li heman dibistanê dixwendin. Havîna ku berî dest bi dibistanê bikim, havînê pê de, deftereke bergê wê reş di destê birayê min de bû. Her hewl dida stranekê ji ber bike. Li ber kar û berxan, dema daneheva behîvan, di çûna nav rezan de, her heman stran dinehwirand.
Havîn derbas bû. Bavê min ez jî birim bajêr. Ji min re cil û pêlavên nû kirîn. Paşê em çûn cem sûretvanekî û li wê derê sûretê min girtin. Piştre jî cara ewil ez birim cem berberekî, porê min kurt kir. Ji wê derê jî me berê xwe da dibistana leylî. Piştî ewraq hatin teslîmkirin û navê min tomar bû, bavê min lêda derket çû. Ez ligel birayê xwe li dibistanê mam. Sê rojên ewil bi meraq keşifkirina cihekî nû xweş bûn. Lê rojên paşê, min hem bêrîya malê hem jî bêriya maliyan dikir. Her ez digriyam û min hewl dida ji mektebê birevim. Mehekê duyan wisa berdewam kir. Birayê min jî hew dizanî dê çawa bike.
Şevekê piştî dersa êvarî yek saetê ku jê re etûd dihate gotin, dîsa me hemû xwendekaran wekî her car berê xwe da cihê razanê. Piştî firçekirina diranan, şûştina goreyan û dest û rû û piyên xwe em vekişiyan ser ranzayê xwe. Lembe hatin vemirandin. Lê xewa min nayê. Hesreta malê daye ser min, giriyê min nikarim bigirim jî. Hîn wisa li ber xwe û xewê didim, min nêrî keftûleftekê dest pê kir. Ez jî rabûm. Birayê min û hevalên wî yên di pola wî û yên di ser pola wî re her yek ji wan di destê wan de defterek, bi kêf û kelecan dimeşin. Min jî da pey wan. Di derenceyan de min birayê xwe zeft kir. Wî kir û nekir ez jê veneqetiyam. Debar nekir, ji mecbûrî ez jî bi xwe re birim qata serê ya cihê razanê. Li wê derê, hema bêje hemû xwendekarên dibistana navendî û yên di pola 4 û 5an de dixwendin amade bûn. Kesên ku di dibistana navendî de dixwendin û temenê wan jî têra xwe mezin bûn, hin axaftinên bi kurmancî kirin ku min qet ji wan fêhm nedikir. Piştre, dor hat ser stranê. Her kesekî deftera xwe derxist, yên ji ber dizanîn, ji ber stran dixwendin. Yên nizanîbûn jî, li deftera xwe dinêrin û wisa dixwendin. Di navberê de, hinekan ji ber defterên hevalên xwe, stranine din li deftera xwe dinivîsîn û repertuara xwe berfireh dikirin.
Ha wisa dor heta birayê min ê mezin. Wî dest bi strana xwe kir. Strana ku havînekê pê de lê dixebitî ku ji ber bike. Wî strana xwe got û xwendekarên din lê vedigerandin. “Xeyda ji min xeyidiye rû sar û pir cemidiye.” Ev strana ku gotinên wê Cegerxwîn nivîsîye û ji hêla gelek hunermendan ve hatiye gotin, di nav xwendekaran de jî bi coş û kêf dihate gotin. Piştî stranan şeva me bi çend axaftinên kurt ku dîsa min zêde tiştek ji wan fêhm nekir, bi dawî hat û em vekişiyan ser ranzayê xwe. Roja din êdî ez jî mezin bûbûm. Lewra êdî min jî bi raza xwendekarên ji xwe mezintir dizanîbû û ez jî beşdarî şeva wan bûbûm. Lewra mafê min jî çêbûbû ku ez li deftera wan ya stranan binêrim.
Piştî nîvroyê dema dersên me qediyan, li hewşa dibistanê ez, birayê min û çend hevalên wî li dereke xef kom bûn, herkesî bi zêdebûna stranên kurdî yên di deftera xwe de pesnê xwe dida û hewl dida deftera xwe nîşanî min bide ku min hîn nedizanî bixwînim.
Helbet, salên 1990an ligel tiştên min li jorê gotî tirs û xof, mirin û lêdan û wendabûn jî bi xwe re anîn. Ev şevên me xwendekaran ku çûbûn guhê gerînendeyê dibistanê û mamosteyan, ku di heman demê de li cihê razana xwendekarên jin jî dihatin lidarxistin, rastî êrîşa gerînende û mamosteyan hatin. Gerînende û mamosteyan ewilê bi ser cihê razanê yê xwendekarên jin de girt û lêdaneke xerab li wan kir. Piştre bi çend rojan jî tîmên leşkerî yên taybet ligel çekên xwe yên giran li dibistanê bi cih bûn û dawî li şevên me yên bi stranê evîndarî û şoreşgerî hat.
