| 681 |
درێشک |
درێشک، دره‌وش. |
| 682 |
درەوشە |
دره‌وش، بریسکه، بریقه. |
| 683 |
دلاڤین |
کۆتایی به‌هار و سه‌ره‌تای هاوین. |
| 684 |
دلۆڤان |
مێهره‌بان، دڵسۆز. |
| 685 |
دمدم |
نێوی قه‌ڵایه‌‌‌که که ساڵی 1609 ی زایینی سازکراوه. ئه‌و قه‌ڵایه له سێ فرسه‌خیی شاری ورمێ له ناوچه‌ی ته‌رگه‌وه‌ڕ له (گه‌لی) یان ده‌ڕڕه‌ی قاسملوو له‌سه‌ر دوندی کێوێکی به‌رز به نێوی دمدم له نێوان ورمێ و شنۆ، خراوه‌ته‌وه که یه‌کپارچه به‌ردی درێژووکه و ته‌سکه و وه‌ک پشتی گا هه‌ڵکه‌وتووه. له شنۆڕا که ده‌ڕۆی که‌وتۆته لای ده‌ستی راست. قه‌ڵای دمدم به ده‌ستی شاعه‌باسی سه‌فه‌وی گیرا و داغان کرا و پاشان قڕیان خسته ناو ئه‌و کوردانه‌ی که له‌و قه‌ڵایه‌دا ده‌ژیان. کاره‌ساتی قه‌ڵای دمدم بوویه‌رێکی گه‌وره‌یه له مێژووی گه‌لی کورددا و به‌یتبێژه‌کان ئه‌م رووداوه‌یان هه‌م به شێوه‌ی کرمانجیی و هه‌م به شێوه‌ی موکری کردووه به هۆنراوه و، به شێوه‌ی به‌یت گوتوویانه‌ته‌وه و له فه‌وتان و له‌ناوچوون رزگاریان کردووه. به‌یتی دمدم له لایه‌ن زانای به‌نێوبانگی ئاڵمانییه‌وه ئوسکارمان، که کاتی خۆی له سه‌رده‌می قاجاڕه‌کاندا هاتۆته کوردستان به خه‌تی لاتین نووسراوه‌ته‌وه و لە کتێبێکدا به نێوی (توحفوی موزه‌فه‌رییه) نووسراوه‌ته‌وه و له مووزه‌ی به‌رلیندا هه‌یه و ماوه‌ته‌وه. زۆربه‌ی ئه‌و به‌یتانه‌ی که له‌و کۆپه‌ڕه‌دا هه‌ن له زاری (ره‌حمان به‌کره‌وه) وه‌رگیراون. مامۆستا هێمن کاتی خۆی له به‌غدا له لاتینه‌وه هێناویه‌ته سه‌ر شێوه‌ی سۆرانی. دمدم: له بنه‌ڕه‌تدا نێوی ئه‌و چیایه‌یه که ئه‌و قه‌ڵایه‌ی به‌سه‌ره‌وه خراوه‌ته‌وه، لووتکه‌یان هاتۆته‌وه به‌سه‌ر یه‌کدا که له لووت ده‌چن، له موکوریانیش به لووت ده‌ڵێن دم، بۆیه ئه‌و چیایه به دمدم نێودێر کراوه! |
| 686 |
دهۆک |
شارێکی خۆش و دڵگیره له بادینان له باشووری کوردستان. |
| 687 |
دووریکا |
جۆرێک کووزه یان گۆزه‌ی ئاوه. |
| 688 |
دوڕدانە |
1. موورووی درێژ؛ 2. ده‌نکه دوڕی ناو سه‌ده‌ف؛ 3. مرواری گه‌وره و به‌نرخ؛ 4. منداڵی خۆشه‌ویستی ماڵ، عه‌زیز دوڕدانه. |
| 689 |
دڵارام |
ته‌سکینیده‌ر، ئۆخژنخه‌ره‌دڵ، له‌به‌ردڵان. |
| 690 |
دڵاوێز |
که‌سێ که دڵی گیرۆده‌ی عه‌شق و جوانی که‌سێکی دیکه ده‌بێ. |
