Xişrên Jinên Mukriyanê

Leyla Nûranî

Derziya pişt ser (Pişta ser)

Xişreke zêr an jî zîve, qubikeke derziyê ya mezin pê ve ye ku li ser çarokeyê li desmala ser serê xwe didin û çend helqe bi qubikên vê we hatine xwarê gulîng (Zengilek)ê bi wan helqeyan ve dikin û pêda tê xwarê. Du gîreyên wê hene, ku bi herdu aliyan bi ser koçke (Desmal an jî kofiyê) ve tên qayîmkirin, ev gîreyên wê sade an jî gîfik gîfik in.

"Biraym dellê: xatûnê kellegetê kêlgerdinê, zerd esmerê/ xo qerarî aşqan herwa bûn, her kesanêkî zêr û zîwan wegirrê, debê byandatê toq û telesm û gware û kirmek û derzîley de paşeserê ". (Resûl Ballekî: Biraymok)

Derziya Zêr

Xişreke ku derziyeke weke şûjinê pêve ye, sike (pereyê zêr) pêve ye ku rast û rast li serê ber bi jêr li pêsîrê didin. Taybete bi pêsîrê (Derzî Berok, Derzî Berkuje )ye, wate em dikarin bêjin derziya pêsîrê an jî derziya berçêlê.

Serê derziyê bi aliyê xwarê (jûrîn) e û pereyê zêr ê ku pêveye li derdora gerdinê (Stûyê)ye, ev derzî li şûna bişkûj û berkujeyê bû û kesên dewlemend bikar anîne.

"debêne lebom bitrazêne derzî sincaxê, hellkêşe ser zerdî berçêllê, lebom wederxe baxçollê ... "(Resûll şîrmox: heyran)

Derzîle, Derziya serî, Derziya Zêr

Sincaqeke safe ku ji herdu aliyan ve suret(çarêke zêr) Pêveye, orta wê qubbeyeke biçûk pêve ye, weke xişra ser kemberê ku zincîrek pêve ye û sê yaqût pêde hatine xwarê. Şêweyeke din ya sê qiran an sê sûret e, zincîrek û yaqûteke sor û sûretek pêve ye. Dibe ku her sade û bê zincîr be. Cûreke din heye ku weke zêra ser kemberê ji çend gulan pêk tê û çend zincîr (ristik) û yaqût pêve ne ku cûra herî mezin a derzîleyan e.

Berê ku kum an koçke (Kofiya ser) datînan li pêşiyê tenê bisk û tevdalîkê wan xuya dikirin û ew derzîle li biskên xwe didan.

Derzîleya Serî

Derzîleya Zêr

"Le ber derkêyan dare, hencîre yan henare/ xem leşkirî kêşawe boser emnî bêçare/ ya xwa lêy mimbarek bê allqe û derzîle û gware" (Mela Hisên Ebdûlazade)

" Heyranê were le kanî şêxî/ derzîley zêrre û rîşuwan têkdêxî/ deber ew melayey demrim dllî min û kurreheyranê rêkdêxî"

" Derzîley serm leset misqallî/ krasî berm le set ryallî/ eger dill lêy nebê/ çi bkem le mallî?"(Payanyanî, Edebyatî zarekî ,beşî jinan)

Derzîleya ser mil

Sincaqeke ji zêr an zîv bo qaymkirna desmalê li ser mil tê bikaranîn ku zêrên wê sê cûre ne

1 - Nîvê wê sê qubikên biçûk in weke zêra pêsîrê (Yexe û Berûk)

2 - Textê wê sê gulên biçûk in ku orta wê niqêmeke fîruzeyî heye

3 - Sê çarêke lîre ku li pey hev in, dibe ku li şûna çarêke zêr ,qiran (pereyê hesin) were bikaranîn