Ferat Demîroglu

Min sûretekî Ciwan Haco cara ewil di sala 1994an de li bajarê Tirkiyeyê, Îzmîrê li ser albûma wî ya Dûrî dît.  Xemgîn bû, melûl melûl dinêrî û kesertije bû. Di wan çaxan de min heavy metal guhdarî dikir. Dem dema trash metalê bû lê grunge jî bi xêra Nirvana, Kurt Cobain jê kêm nemabû. Min qet Ciwan Haco meraq û guhdarî nekir lê salek bi şûn de dema ku ez çûm zanîngehê, min dixwast ez muzîka xwe, rocka kurdî kişf bikim û bibim guhdarê muzîka rockê. Min ji herkesî, nemaze ji kekê me yên siyasî dipirsî ma gelo muzîka rockê ya bi kurdî heye an na? Bersiv heman bû.

- Divê tu Ciwan Haco guhdarî bikî.

Û min du albûmên wî yên ku li Tirkiyeyê derhatibûn, Dûrî û Sî û Sê Gulle peyda kirin. Min bi walkmana xwe bi şev û roj Ciwan Haco guhdarî dikir. Piştî demekê ez ketim pey albûmên wî yên ku li Tirkiyeyê qedexe bûn. Girtiyên Azadiyê ket destê min. Strana “Ey Dîlberê”, “Xerîbî” û nemaze “Girtiyên Azadiyê” ez birim dinyayeke din. “Sira Sibê” wek dengekî efsûnî ez ji xwe dibirim. Demekê ez nexweş bûm û min nema karîbû xwarin bixwara. Min tenê banta Girtiyên Azadiyê guhdarî dikir û dema ku aliyek diqediya, tenê ji bo ku bantê bidim aliyê din şiyar dibûm. Ku şaş nebim min herî kêm du roj bê navber û xwarin ew albûma han guhdarî kir.

Di wan deman de gelek albûmên wî yên cuda diketin destê me lê me nizanîbû navê wan albûman çi ne û kengê hatine tomarkirin. Tiştekî herî trajîk ew bû ku ev albûmên ku me bi navê Ciwan Haco guhdarî dikirin belkî yek ji tomarên deh tomaran bûn. Ji ber vê yekê êdî dengê Ciwan zirav dihat lê ne xem bû, ji bo me ew kesekî efsûnî û efsanewî bû. Me ew diviya. Me rockstarekî kurd diviya. Strana “Erê Keçikê Tu Were” di sounda hardrockê de bû. Me dixwast em headbangê bikin, serê xwe bihejînin û gêj bibin.

Pişt re hêdî hêdî albûmên wî bi soundên xwe yên orîjînal hatin firotin û me bêhtir fam kir ku Ciwan Haco bi dengê xwe yê têr û tije çi qas xweş e. Êdî ne yek ji tomarên deh tomaran lê me yekser lê guhdarî dikir.

Min û hevalan her li wî guhdarî dikir û me henekên xwe bi hev dikirin. Hin ji wan digot ez her şev di xewna xwe de Ciwan Haco dibînim û carinan dibim gîtarîst û daholjenê wî... Ma me di wî de çi didît ku em ew qas li ser dîn û gêj bûbûn? Dema ji aniha de lê dinêrim, dibînim ku wan çaxan ji me re sedemek diviya ku em xwe ji wê demê xelas bikin û demeke modern a kurdewarî bijîn. Mîna ku li welatekî azad bin û bi  ziman û hişmendiya xwe ya azad bijîn.

Bi ya min albûma wî ya Sî û Sê Gulle  di dîroka rocka rojhilata navîn, Kurdistan û Tirkiyeyê de  serdemek e. Strana wî ya “Diyalog”ê hêrsa di hundirê me de bilêv dikir û baweriya me xurt dikir. Strana “Gulek” him straneke evînî bû û him siyasî bû. Strana “Nikarim”, ji xwe felsefeya xwe bi gotinên xwe bi zelalî dida der. Ev stran ji bo me straneke tunebûnê û şahiyê bû. Piştre albûmeke ku tik û tenê ji stranekê pêk dihat derxist. Destana Egîdekî bi muzîka xwe ya jixweberî, helbesta Mehmed Uzun hiş û aqil ji me bir.  Beriya vê albûmê, albûm û strana Bilûra Min, strana “Zînê” bi muzîk û gotinên xwe em belawela kirin. Albûmên wî yên kevn tev bi dorê derdihatin. Dema ev albûmên han derdihatin, me fam dikir ku me hin albûm qet guhdarî nekiribûn, an jî hin stranên ku me wek ên Ciwan Haco dizanîn ne yên wî bûn. Em piştre têgihîştin ku me Abbas Ahmedê bi deng û şêweya xwe ya muzîkê pirr dişibe Ciwan Haco, wek Ciwan guhdarî kiriye. Mînak albûma Keça Delal a Abbas Ehmed e. Ev albûm dîsa ne wek orîjînal, tomarek ji tomaran bû ketibû destê me û me jê dernedixist ka Ciwan e an yekî din e.

Gula Sor albûmeke bêhempa bû. Em dikarin vê albûmê wek albûmeke folk-rock bi nav bikin. Stranên “Hevala Evîndar”, “Can”, “Gula Sor”, “Yêrîvanê” li ser zimanê herkesî bû. Albûma Emîna Emîna bi şêweyê xwe, wek muzîka klasîk a kurdî bû. Tomarkirina vê albûmê ne profesyonel bû lê tê de kelecaniya Ciwan xwe bi her awayî dide hisandin. Em dikarin bibêjin ku albûmên wî yên salên 1980yî tev stranên siyasî dihewandin. Ew salên han doza kurd û Kurdistanê li her derê belav bûbû, li bakur şerê çekdarî yê kurdan dest pê kiribû, li başûr Seddam Enfal kiribû, qetlîama Helepceyê pêk anîbû. Birayê wî di nav refên şervanên bakur de miribû. Ev bûyerên han tesîr li ser muzîk û gotinên stranên Ciwan kiribû. “Min Navê Kola Li Bircên Diyarbekirê” xulaseya dîroka têkoşîna kurdan e.

Em li bendê bûn ku Ciwan Haco carek be jî were Kurdistanê û konseran bide wek ku di televîzyonên kurdî de derdiket. Di sala 2003yan de hat gotin ku ew ê were  Festîvala Êlihê. De ka kî dikare êdî razê û bisebire. Wan rojan mijara li ser lêvan tenê konsera Ciwan Haco bû. Bi rojan me qala konserê dikir û me plansazî dikir ka em ê çawa herin konserê. Hin bi erebeyên xwe yên taybet diçûn, hin çend roj berê diçûn û li cem nasên xwe diman. Me jî wek Komeleya Xwendekarên Zanîngeha Dîcleyê 15-20 mînîbus kirê kirin û em çûn. Lê heta ku em guhastin Êlihê, sê saet derbas bûn. Rêya ku qederê saetekê bû, ji ber trafîka zêde bûbû sê saet. Li qada konserê yên ku digiriyan, ên ku wêneyê Ciwan Haco maç dikir, gelek kes hebûn. Me weha li konserê guhdarî û temaşe kir mîna ku efsûnek li ser me û Ciwan Haco hebe. Wek xewneke şêrîn bû. Şîrketekê çend konserên din organîze kirin lê muzîsyenên pê re her carê cuda bûn, lê heyranên wî jî dixwast wê koma berê  bibînin ku di albûma Dûrî de pê re bûn. Ciwan Haco bi wê komê re îmajek sêwirandibû. Nemaze ew îmaja bi wan konseran xira û belawela bû. Ev konser ji bo min konsera yekem û ya dawî ya Ciwan Haco bû. Ji ber ku ji xeynî vê konserê tu konsereke wî ewqas bi çoş û xweş derbas nebû û êdî Ciwan nema wek Ciwan Haco derket ser dikê.

Ciwan Haco, Konsera Êlihê (Batmanê)

Em her li benda albûmên wî yên nû bûn. Derya derket. Bi soundeke cuda bû. Elektronîk bû. Efektên xwe yên elektronîk gelek zêde bûn. Lê me dizanîbû ku Ciwan Haco her carê tiştekî nû dicerîbîne. Ji bo me ne xem bû. Û em bi  stranên “Qamişlo”, “Feqîro”, “Hez Dikim” dîsa sermest û gêj bûn. Ciwan li Tirkiyeyê di nav tirkan de jî nav û dengê xwe belav dibû. Ew wek muzîsyenekî kurd êdî ji aliyê herkesî ve dihat guhdarîkirin. Ew ji bo me heta albûma Na Na, Off û Vegerê hunermendekî marjînal û orîjînal bû. Lê çawa bû çilo bû, ew bi van albûman, bi sounda pop muzîkê derket ser televizyonan û digot ku ez êdî dixwazim muzîka xwe li dîsko û cluban jî bidim guhdarîkirin. Muzîka wî guherîbû û bûbû tiştekî din. Em tev heyirîbûn û me xwezî bi albûm û muzîkên berê yên Ciwan Haco dianî. Hin kesan digot produktorê wî ew şaş beralî kiribû, hinan jî  digot burjuwaziya kurdî ya li Tirkiyeyê ew xapand ku wî derxin bazara muzîka Tirkiyeyê. Lê tiştekî diyar heye ku ew ji ber dilzîziya xwe hat Tirkiyeyê û derket konseran. Di televizyoneke skandînavî de bi xwe dibêje ew naxwaze derkeve ser dikên mezin ên konseran. Lê digot ez ê tenê ji bo gel biçim.

Ez çi qas ji albûmên wî yên piştî Deryayê nerazî bim jî, di albûma Offê de hin stran tehma kevn a Ciwan Haco didan der. Kêm kes van stranan dizane, ji ber ku îmaja stranên wek “Off” û “Na Na” ket pêşiya her tiştî û heyranên wî yên kevn qet guh nedan stranên din jî. Di albûma Offê de stranên “Daristana Te”, “Winda Bû”, “Gotin Sar Dibin” stranên xwedî qalîte û bingeheke pirr xurt bûn. Bawer dikim ev stran û yên wek evên hanê bi soundeke cuda bihatana çêkirin an jî bi îmajeke din bihatana pêşkêşkirin, dê dengekî mezin vedana.

Sedem çi dibe bila bibe, ji bo min ne xem e. Kesekî ku ji serî de li Ciwan guhdar kiribe dê bibîne ku her albûmeke wî ji ya din bi sounda xwe cudatir e. Ew li cihekî nasekine û her diceribîne. Ciwan Haco bi nêrîn û jiyana xwe bûbû Ciwan Haco. Wî mohra xwe li salên 1990î û 2000î da. Em li bendê ne wekî ku di konsereke xwe de gotiye, dîsa ji me re bibêje:

- Em xwişk û bira ne?

Herkes diqîre û dibêje, erê!

- De ka bîrayekê bidin min û em vexwin!