Şadî
Kurdshop – Dêrên ku di nava mîrateyên çandî yên Wanê de cîh digrin, ji ber îhmalkarî û bêxemiyê bi zorê li ber xwe didin.
Li bajarê Wanê yê Bakurê Kurdistanê ku bi xwezaya xwe, Kelheyên xwe, Gravên li ser gola xwe, xwedî dewlemendiyeke bê hempa ye û gelek dêrên dîrokî ku li benda rizgar kirinê ne, dêrên ku hatine terikandin û wêran kirin jî, ji ber îhmalkarî û bêxemiyê ji bo ku li ser lingan bimînin zehmetiyan dikşînin.
Dêrên dîrokî ku li çar aliyên wanê hene û ji qedera xwe re hatine terikandin, ji bo ku ji nû ve bên nûjen kirin û ji bo geştiyariyê bê vekirin bangewazî berdewam dikin. Her çend dêrên îhmalkirî weke xezîneyeke veşartî ku bi salane li benda keşifkirinê bin jî, lê hema her roj rastî wêraniyê tên. Weke gelek dêrên ku li navçeyê, dêr û Manastira Ezîz Bartholomeus û Manastira Saînt Thomes ya Ermenî jî li benda nûjen kirinê ne.
Yek ji avahiyên bajarê Wanê ku di warê nirxên baweriya geştiyariyê de xwedî giringiyekî ye jî, Manastira Ezîz Bartholomeus ya li gundê Albayrak a li ser navçeya Elbakê ye. Dêra ku tê payîn ku nêzîkî sed salane divê ji nûve bê nûjen kirin û ji geştiyariyê re bê vekirin, hema bêje her roj zirarê dibîne. Dêra ku tê texmînkirin di sedsalên 13-14'an de hatiye çêkirin, di salên 90'î de veguherî bû binke û qereqoleke polîsan. Piştî ku di sala 2013’an de qereqola Albayrak ji bo herêmeke cuda hate veguhestin, ti nûbûnek di dêrê de nehate çêkirin.
Manastira Ermenî ya Saînt Thomes (Dêra Altinsaç) ya hezar salî, ku li taxa Altinsaç ya navçeya Gevaş a Wanê ye, ji qedera xwe re hatiye terikandin. Manastira Ermenî ya Saînt Thomas ku tê zanîn di sedsala 11emîn de bi armanca parastina tişt û kelûpelên pîroz yên Saînt Thomas ku yek ji şandiya ne, li bilindahiya 2 hezar metreyî de li gola Wanê dinêre. Manastir bêhempayî û xweşikiya xwe herkesî heyranê xwe dike. Manastir ku bi dîroka xwe, xweşikiya xwe û di heman demê de ewqas tê naskirin û zanîn, yek ji avahiyên herî kevnar yên bajarê Wanê ye, naha jî bê xwedan maye. Ji bo ku ji nûve bê nûjen kirin û parastin, tevî dehan bangewaziyan jî ti tevdîrek nehatiye wergirtin.