Hanî

Kurdshop - Demsala havîna îsal li Kurdistan û gelek welatên din yên cîhanê li gorî salên borî germtir e. Gelo we dizanibû ku li seranserê cîhanê rojên pir germ ji salên 1950an vir ve pirtir û tundtir bûne?

Germahiya bilind bi taybetî li welatên Asyayê diyar dibe, ev jî wedigere bo cihê stêrknasî yên hin welatên Asyayê. Di demsala Havînê de germahî di navbera 40 û 50 pileyî de bilind dibe.

Demsala havînê li Kurdistanê bi taybetî li Başûrê Kurdistanê germahî zêde dibe û hewce ye ku mirov xwe ji germa Havînê ya zererê didin biparêz e. Ev yeka jî di bin rênmayiyên tenduristiyê de ye ka mirov çawa laş û çermê xwe ji germ û tîrêjên tavê yên zererê didin biparêze.

Ev dever û bajarên Başûrê Kurdistanê ku pileya germê pir bilind dibe: Germiyan, Deşta Hewlêrê, Herîr, Helebce, Kerkûk, Xaneqîn, Silêmanî û … hwd.

Ji ber vê yekê girîng e ku em fêm bikin ka meriv çawa xwe biparêze ji ber ku germahiya zêde di demek dirêj de wisa li laşê me dike ku bo parastin û ragirtina pileya normal a germahiyê zêdetir bibe. Herwaha girînge ku mirov bikare nîşanên hewce yên nexweşiya germê nas bike.

Sê cureyên sereke yên nexweşiyên germê hene: Tengahiya germê, westandina germê, û krîza dil a ji ber germê.

Ji bo westiyana germê, dibe ku em xwîdana zêde, zerbûn, kêşa masûlkan, lawazî, gêjbûn an vereşînê bibînin. Em hez dikin ku biçin ciheke tenduristiyê û vexwarinên sar ên bê elkol vexwin. Ger we yek ji wan nîşanên nexweşiya germahiyê hebe, divê hûn vexwarinek demsalî ya sar vexwin, ku dê bibe alîkar da ku vîtamînên ku di dema xwîdanê de winda bûne dabîn bike.

Çawaniya xwe parastin ji germahiya demsala Havînê

1 - Cihê xwe hênik bihêlin. Ger mala we ne hênike, biçin navendek bazirganî an pirtûkxaneyek giştî. Heta çend demjimêrên ku di vê hênik de derbas dikî, ev dikarin bibin alîkarê laşê we ku hênîkbûn vegere nav hundirê bedena we. Bînin bîra xwe ku carinan dibe ku baweşînka elektrîkî jî rehetiyê dikare dabîn bike.

2 -   Av vexwarin. Xwe û heywanên xwe tî nehêlin. Bê ku guh bidin wê yekê ku hûn çiqas çalak in, bêhtir şiliyê vexwin. Ji bo vexwarina avê li benda tîbûnê nemînin.

3 -  Ji çalakiyên giran û westiyayî dûr bin. Germahiya bilind û çalakiyên li derve her demê li gel yek hevnagrin. Hewl bidin ku çalakiyên xwe yên li derve di dema herî hênik de sînordar bikin: Demjimêrên sibê û êvarê. Pir caran li cihên sî de bisekinin da ku laşê we şansekî wê yê başbûnê hebe.

4 -  Ji bo rewşa germê, divê hûn ji êşa masûlkan an pirsgirêkên di zik, dest û lingan de heye agahdar bin. Ger weha bibe, demildest cihek hênik bibînin û kincên zêde ên xwe derxin.

5 -  Li gor hewce kumek li xwe serê bikin û heta di rojên pir germ û tav de jî sîwanê bikar bînin.

6 -  Ji bo parastina çermê xwe ji germahiya bilind û tîrêjên rojê yên xurt, divê hûn melhemên parastina çerm bikar bînin.

7 -  Pir girîng e ku hûn havînê di dema nîvro de xwe nedin ber tîrêjên rojê.

8 -  Xwarina fêkî û sebzeyan di rojên germ de pir girîng e, ji ber ku şilahî, vîtamîn û kanzaya ku ji bo qerebûkirina bedenê hewce ne di wan de hene. Xwarinên germ jî alîkarin bo xwîdana meriv, ku laş hênik dike.

9  -  Baştir e ku di demsala havînê de kincên sivik li xwe bikin da ku germahiya laşê xwe di bin tava germ de rêkûpêk bikin. Mînak, hûn dikarin li şûna kincên stûr, qumaşên xwezayî yên wekî hevrîşim û kitan hilbijêrin.

10  -  Her roj riwek û daran av bidin ku ew şil bimînin ji ber ku ew dikarin bibin alîkar ku hewayê li derdora we paqij bimîne.

11 -  Her sal, hewayê demsala havînê û germahiya bilind me vedixwîne ku em dema xwe li park, seyrangeh û hewzan derbas bikin. Lê belê, divê em ji bîr nekin ku zêde berketina tîrêjên rojê dikare zirarê bide.

12 -  Di demsala havînê de ji ber westandin û germê laş xwîdan dide. Ji ber vê yekê baştir e ku di vê demsalê de zêdetir xwe bişûn.