Hanî Murteza
Hinar yek ji fêkiyên herî şîrîn û tirş e ku di demsala Payîzê de digihîje. Ji bilî ku wek fêkî xweş e, gelek feydeyên wê yên tendiristiyê jî bo mirov hene. Hinar ku li herêmên germ (tropikal) û hinek (jêrtropîkal) şîn dibe, yek ji fêkiyên herî populer ên Kurdistanê tê dîtin ku hem daxwazkariyek pir li ser e û hem jî rêjeyek xuya tê hilberîn kirin û her sal hilberîna Hinarê li hundir û derveyî Kurdistanê tê firotin û saxkirin ango dibe pare.
Hinar li Kurdistanê li deverên ku hem deşt in û hem jî avhewayên wan guncaw in, tên hilberîn.
1- Şarezûr
2-Helebce
Ev herdu herêmên Kurdistanê salane xwedî hilberînek mezin a Hinaran in ku ji aliyê cure û hejmarî ve wek baştirîn cureyên Hinarê tên hesibandin. Ev yeka tevî hebûna Hinaran li piraniya deverên din ên Kurdistanê û heta Kurdistana mezin jî.
Di heman demê de Hinar fêkiyeke pîroz a olên Kurdistanê yên kevnar bûye. Beriya hezaran salan dar û jîngeh ji bo gelê Kurd bi qasî pîroz bûn ku di ol, çand û efsaneyan de xuya dibin û li ser şûnwarên dîrokî hatin xêzkirin. Hinar fêkiya biheştî ya olên Zerdeşt, Mîtra û Yarsan e.
Hinar fêkiyeke resen a quntarên zincîreçiyayên Zagrosê ye, weke fêkiyeke pîroz a Kurdistana kevnar, di serdema Sasaniyan de geheştiye Ewrupayê.
Dema ku wisa ye Hinar li Kurdistanê her ji berê ve heta naha jî, ji aliyê kurdan ve wek fêkiyeke pîroz û bi qîmet hatiye dîtin.
Hinar li Kurdistanê ne tenê wek fêkî tê xwarin, belkî (ava Hinarê û riba Hinarê) jî tê çêkirin.
Feydeyên herî girîng ên Hinarê yên tendirustiyê
1 - Feydeyên Hinarê ji bo nexweşiya tansiyonê: Ava Hinarê dibe sedema kêmbûna nexweşiya tansiyonê li mirovên ku Hinarê dixwin û mirovên ku bi vê nexweşiyê bikevin û wan derman bikin.
2- Feydeyên Hinarê ji bo jinên ducanî yan jî pêgiran: Xwarina Hinarê cem jinên ducanî (pêgiran) ve dibe sedema pêkhatina tevahiya oksîjenê ji bo zarok û ji bo jinên ducanî jî Hinar bi çendîn vîtamînan dewlemend e.
3 - Feydeyên Hinarê di parastina movik û hestiyan li gewrîtis (îltihab) de: Ji ber hebûna her du madeyên polyfenol û hem jî esîdê çareseriyek e, movik û hestiyan diparêze.
4- Feydeyên Hinarê û bandora wê ya li ser tansiyona xwînê: Vexwarina ava Hinarê dikare tansiyona xwînê normal bike, eger li gel xwarinên ku tê de xwarinên dohn hene were xwarin.
5- Feydeyên Hinarê li dijî nexweşiyên enfeksiyon û veguhes e: Lêkolînan nîşan daye ku ji îsotê Hinar dikare ji bo çêkirina dermanan li dijî nexweşiyên bakterî yên veguhêz were bikar anîn.
6- Feydeyên Hinarê yên li dijî iltîhab û penceşêrê: Lêkolînan nîşan daye ku hin pêkhateyên wek polyfenol hene ku xwedî bandorên mezin in li dijî antîoksîdan, iltîhab û penceşêrê.
7- Feydeya Hinarê ji bo dev: Hinar heta ji bo dev bixwe jî feyde heye û qaçilan ji iltîhabê diparêze.
8 - Feydeyên Hinarê ji bo nexweşiya dil: Hinar kolesterolê kêm dike û metirsiya nexweşiyên dil kêm dike, ji ber ku li madeya dijî oksîdanê pêk hatiye û dibe alîkar bo pêşîgirtin li kombûna pelikên xwînê û tansiyona xwînê kêm dike.
9-Feydeyên Hinarê ji bo gurçikan: Hinar ji bo helandina kevirên gurçikan bikêrhatî ye.
10- Feydeya Hinarê ji bo kezebê: Xwarina Hinar û ava Hinarê ne tenê tendirustiya kezebê diparêze, beşên xerabûyî jî nû dike.
11 - Feydeyên Hinarê di paşxistina pîrbûnê de: Di vê fêkiyê de rêjeyek pir a madeya oksîdanê heye û fêkiyeke ku pîrbûnê dereng dixe.
12- Feydeyên Hinarê ji bo sîstema berevaniyê ya bedenê: Hinar fêkiyek e ku tê de rêjeyek baş ji vîtamîna C heye û wek xwarina sereke tê zanîn û zû amade ye ji aliyê endamên bedena mirov ve were guhestin, ku ev taybetmendiya jî di demsalên sar de bi mifah e.
